جشنواره فیلم فجر و ضرورت بازنگری در سیاست های سینمایی

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری تیتروز ـ مهدی سرتاج نویسنده و منتقد ادبی: جشنواره فیلم فجر به عنوان یکی از مهم ترین رویداد های سینمایی در ایران هرساله فرصتی کم نظیر برای ارزیابی و نمایش دستاورد های یک ساله سینمای کشور است. این جشنواره نه تنها فرصتی برای نمایش آثار کارگردانان و سینماگران جوان و باتجربه است بلکه به عنوان آینه ای برای بازتاب نقاط قوت و ضعف سینمای ایران در عرصه های مختلف شناخته می شود. با توجه به اهمیتی که این جشنواره برای پیشرفت سینما آشنایی بیشتر تماشاگران با تولیدات داخلی و ایجاد فرصت های اقتصادی برای سینماگران دارد هر ساله برگزاری آن مورد توجه خاصی قرار می گیرد.

جشنواره فیلم فجر به عنوان یک فرصت مهم برای ارزیابی آثار سینمایی به کارگردانان و تهیه کنندگان این امکان را می دهد تا با شنیدن نقد ها و تحلیل های کارشناسانه به بررسی دقیق فیلم های خود بپردازند و از این طریق بتوانند نسخه ای نهایی و اصلاحی را برای اکران عمومی به دست آورند. این فضا نوعی ارتباط نزدیک بین سینماگران و منتقدان برقرار می کند و می تواند به غنای علمی و تجربی سینما کمک شایانی نماید. اما باید به این نکته توجه داشت که بستر مناسب برای این نوع تعامل باید از طریق سیاست های حمایتی و ساختاری مناسب در حوزه سینما فراهم شود.

با نگاهی به تاریخ برگزاری جشنواره فیلم فجر متوجه می شویم که رویکرد های مختلف مدیریتی و سیاسی در این سال ها تأثیرات عمیق و گاه منفی بر فرآیند برگزاری و کیفیت آثار ارائه شده داشته اند. جشنواره در واقع می تواند به عنوان ویترینی از توانمندی ها خلاقیت ها و چالش های سینماگران ایرانی به شمار آید. با این حال در سال های اخیر به دلیل عدم توجه کافی به سیاستگذاری های جامع در حوزه سینما بار ها شاهد بوده ایم که جشنواره فجر نقش کمرنگ تری در جریان اکران و فروش فیلم ها پیدا کرده است.

در چهل و سومین دوره جشنواره فیلم فجر ما با مجموعه ای از آثاری آغاز کردیم که بسیاری از آنها به واسطه سیاست های دوره مدیریتی پیشین در سازمان سینمایی شکل گرفته بودند. با رویکرد های متفاوت نظری و سیاسی این جشنواره مجدداً بازتاب دهنده تنش ها و چالش های سینمای ایران به شمار می رود. این تنش ها نه تنها به محتوای فیلم ها بلکه به کیفیت برگزاری جشنواره نیز تأثیر منفی داشته است. در این راستا نیاز مبرمی به بازنگری در سیاست های سینمایی و رویکرد های کلان تر در زمینه تأمین منابع مالی و حمایت از تولیدات سینمایی وجود دارد.

شاید در نگاه اول جشنواره فیلم فجر فرصتی است که به فیلم ها و کارگردانان اجازه می دهد تا به گیشه ها راه پیدا کنند اما واقعیت این است که سینمای ایران نیازمند نگاهی عمیق تر و جامع تر از صرفاً دیده شدن در گیشه است. اگر اهمیت واقعی سینما در تولید آثار با کیفیت و ماندگار درک نشود جشنواره هایی نظیر فیلم فجر به مکان هایی برای رفع تکلیف تبدیل خواهند شد که به طرز تأسف برانگیزی از اهداف واقعی خود دور خواهند شد.

نوآوری و خلاقیت باید سرلوحه کار جشنواره فجر قرار گیرد. آثار سینمایی باید به جامعه پیام های عمیق و قابل تأملی ارسال کنند و تماشاگران را به تفکر وادارند. این در حالی است که در بسیاری از موارد می بینیم که آثار حاضر در جشنواره به دلیل سرکوب خلاقیت و نوآوری تنها به تقلید از آثار سینمایی خارجی یا به داستان های تکراری و سلبریتی محور محدود شده اند. بدین ترتیب نه تنها در کیفیت فیلم ها افولی دیده می شود بلکه اثرات منفی بر روی مخاطب نیز محسوس است چرا که تماشاگر دیگر نمی تواند بدون یک تجربه متفاوت و غنی به سینما برود.

امید به آینده ای روشن برای جشنواره فیلم فجر مستلزم اقدامات فوری و موثر در ساختار سینما است. برگزاری جشنواره بایستی با حمایت های مالی و معنوی مؤسسات دولتی و خصوصی همراه باشد تا در عرصه تولید و توزیع آثار سینمایی به موفقیت های حقیقی دست یابیم. باید توجه داشته باشیم که سینما به عنوان یک صنعت نیازمند سرمایه گذاری های کلان و دائمی است تا بتواند در یک فضای رقابتی در عرصه بین المللی قرار گیرد. جشنواره فیلم فجر می تواند این امکان را به سینماگران بدهد که نه تنها آثار خود را به نمایش بگذارند بلکه بتوانند بر کیفیت و استاندارد های جهانی رقابت کنند.

در این راستا ارتباط نزدیک تر بین سینماگران و صاحبان سرمایه و همچنین رسانه ها و منتقدان می تواند بستری مناسب برای ارتقاء کیفیت آثار سینمایی فراهم نماید. هم چنین باید به دست آوردن حمایت های بین المللی و برقراری ارتباط با جشنواره های معتبر جهانی توجه صورت گیرد. این ارتباطات می توانند فرصتی برای سینماگران ایرانی باشند تا آثار خود را در برابر دیدگاه های بین المللی قرار دهند و با نقد های مختلفی روبه رو شوند که به رشد و توسعه سینمای ایران کمک نماید.

مضاف بر این ایجاد کارگاه های آموزشی و دوره های تخصصی برای جوانان و تازه واردان به عرصه سینما یکی دیگر از الزامات در راستای تقویت کیفیت آثار موجود است. آموزشی که نه تنها بر اساس نظریات کلاسیک سینما بلکه با توجه به تحولات روز دنیا در زمینه فناوری های نوین و مسائل اجتماعی شکل گیرد. این امر می تواند به سینماگران کمک کند تا توانمندی های لازم را برای بیان دیدگاه ها و مسائل جامعه به زبان سینما پیدا کنند.

در نهایت باید تأکید کنیم که جشنواره فیلم فجر نیاز به یک بازنگری اساسی و ایجاد ساختاری دارد که از رنج های سال های گذشته فاصله بگیرد. این جشنواره باید به عنوان دماسنج سینمای ایران به کارکرد خود ادامه دهد و جان تازه ای به بدنه این هنر ارزشمند ببخشد. در شرایط کنونی سینمای ایران با چالش های متنوعی روبه رو است و جشنواره فیلم فجر می تواند به عنوان کاتالیزوری برای تغییرات ساختاری و بهبود کیفیت اکران آثار سینمایی عمل کند. اگر قلوب تپنده سینماگران با سیاست های صحیح و حمایت های معقول پیوند شود قطعاً رگ های حیاتی هنر سینما در ایران دوباره به جریان خواهد افتاد و این هنر را در مسیری رو به جلو قرار خواهد داد.

این جشنواره می تواند نه تنها به عنوان جشنواره ای برای به نمایش گذاشتن فیلم ها بلکه به عنوان جشنی برای هنر و خلاقیت و تبادل نظر میان هنرمندان منتقدان و عموم مردم باشد. در صورتی که این رویکرد به درستی پیاده سازی شود می توانیم شاهد جنبش جدیدی در سینمای ایران باشیم که بتواند به لحاظ کیفی و کمی در مقایسه با سایر کشورها حرفی برای گفتن داشته باشد.

سینما همچنان در قلب جامعه ایرانی می تپد و با تدابیری صحیح این قلب می تواند با قدرتی تازه به زندگی دائمی خود ادامه دهد. جشنواره فیلم فجر با ظرفیت های بالقوه خود همچنان می تواند مکان جذابی برای تماشای هنر تفکر و خلاقیت باشد به شرط آنکه برنامه ریزی های هوشمندانه و هدفمندی برای آینده آن صورت پذیرد.