خبرنگاری که چهار ساعت پس از ترور دکتر فاطمی با چشم بند به مقر فداییان اسلام راه یافت/ عبدخدایی زیر دست و پای مهاجمین چه می گفت؟

به گزارش خبرگزاری تیتروز، بعدازظهر روز جمعه 25 بهمن 1330 زمانی که دکتر فاطمی (مدیر روزنامه ی «باختر امروز» که به تازگی به عنوان نماینده ی مردم تهران در انتخابات دوره ی هفدهم مجلس شورای ملی نیز انتخاب شده بود) در گورستان ظهیرالدوله در مراسم یادبود محمد مسعود سخنرانی می کرد به ضرب گلوله ی مهدی عبدخدایی، نوجوان پانزده ساله ی عضو فداییان اسلام نقش زمین شد. یکی از افرادی که این در این مراسم حضور داشت و واقعه ی یادشده را از نزدیک دید، مجید دوامی خبرنگار وقت مجله ی «اطلاعات هفتگی» بود؛ کسی که بلافاصله پس از دستگیری ضارب و شنیدن نخستین جملات او فهیمد که وی عضو جمعیت فداییان اسلام است. به همین خاطر هم به دنبال کشف هویت ضارب رفت و بالاخره چهار ساعت پس از حادثه موفق شد عکس، و چگونگی عمل او و احوال گذشته اش را از محافل وابسته به جمعیت فداییان اسلام به دست آورد و در حواشی آن رویداد نیز چیزهایی دریابد. بخشی از گزارش او در این باره را که دوم اسفند 1330 در «اطلاعات هفتگی» منتشر شد در پی می خوانید:

اسلحه ی کلت در میان گل ها

وقتی صدای گلوله بلند شد من مشغول تماشای دسته گل هایی بودم که به طرزی دل پسند مزار مسعود را زینت داده بود. هنوز گل برگ های زیبا را ورانداز می نمودم که ناگهان صدای خفیف یک گلوله بلند شد و چند ثانیه بعد ده تیری که نظیرش را تاکنون ندیده بودم به روی دسته گل ارغوانی قبر مسعود افتاد و به دنبال آن قیل و قالی عجیب در فضا طنین افکند.

رفیق کناردستم که کاملا جریان واقعه را دیده بود، از بهت و حیرتم خشمناک شد و با آرنج محکم به پهلویم کوفت و گفت: «مگر نمی بینی که بی چاره را کشتند، معطل چه هستی؟!» این جمله مرا به خود آورد و تازه دریافتم که به جان دکتر فاطمی سوءقصد شده است. غیرمنتظره بودن حادثه به قدری تحت تاثیرم قرار داد که دیگر هیچ نفهمیدم و فقط وقتی کاملا به خود آمدم که دیدم بلااراده به سوی شهر برای جست وجوی یکی از آشنایان که می دانستم در جرگه ی فداییان اسلام است حرکت کرده ام.

در آن لحظه به فکرم رسید چه چیزی باعث شده که استنباط کنم ضارب از جمعیت فداییان اسلام است. پس از لحظه ای تعمق به یادم آمد که او وقتی زیرِ دست و پای مهاجمین به این طرف و آن طرف کشانده می شد، مرتبا صلوات می فرستاد و الله اکبر می گفت و در آخر نیز خطاب به مردم اظهار می کرد: «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»

این جملات کافی بود که به همه کس بفهماند ضارب از دسته ی فداییان اسلام است که تاکنون کسروی و هژیر و رزم آرا را کشته اند و این چهارمین سوءقصد آنان محسوب می شد.

خانه ی مرموز

ازقضا آشنایم در خانه بود و در اثر زدن چکش در، مادرش او را خبر کرد و به سراغم فرستاد. وقتی سراسیمه به او گفتم: «خبر داری که مدیر باختر امروز را ترور کرده اند؟» در کمال خون سردی لبخندی زد و گفت: «قضیه چندان مهم نیست حتما یکی از برادران به اسلام خدمت کرده و انجام وظیفه نموده است.» پرسیدم: «از احوال و هویت ضارب می توانی اطلاعاتی در اختیار من بگذاری؟» پس از لحظه ای تفکر گفت: «به شرطی که آن ها را مغرضانه در روزنامه ننویسی و متوجه باشی که خیانت به دوست داران اسلام مکافات دارد.»

این شرط توام با تهدید را پذیرفتم زیرا در آن ساعتی که هیچ کس ضارب را نمی شناخت و احدی عکسش را ندیده بود، به دست آوردن هویت و تصویر وی برای یک روزنامه نویس ارزشی گران بها داشت و به همین جهت فورا گفتم: «قبول می کنم، بفرمایید مرا راهنمایی کنید.»

پنج دقیقه بعد هردو از خانه بیرون آمدیم و آشنایم به اولین داروخانه ی نزدیک منزلش وارد شد و با تلفن به شخصی که اسم و کارش را نفهمیدم چیست با تردستی تمام تلفن کرد و آن قدر ماهرانه با او حرف زد که نه تنها داروساز، بلکه من هم که کم و بیش در جریان قضیه وارد بودم ملتفت نشدم که چه گفت و مقصود وی چه بود. فقط وقتی تلفن را زمین گذاشت آهسته بیخ گوشم اظهار کرد: «باید برویم و یک نفر را ببینیم؛ اما این کار هم شرطی دارد و آن این است که در مورد آدرس خانه ی این شخص ابدا کنجکاوی نکنی و کار نداشته باشی که طرف تو کیست و در کجا مسکن گزیده است.» قبول این شرط هم آسان بود و آن را پذیرفتم و پنج دقیقه بعد پیاده به طرف گلوبندک به راه افتادیم و در چهارراه بوذرجمهری با اشاره ی راهنما از تاکسی هایی که در نزدیکی سرای فردوسی ایستاده بود سوار شده و به طرف مقصدی که برای من نامعلوم بود حرکت کردیم.

رفیق من به راننده ی تاکسی نگفت که به کجا برو ولی شوفر هم از او در این باب سوال نکرد و خودسرانه به طرف خیابان امیریه به راه افتاد. پیش خود گفتم حتما یکی از مواردی که نباید در اطرافش کنجکاوی کنم همین است که آیا راننده تاکسی هم از دسته ی فداییان اسلام محسوب می شود یا این که آقای راهنما آدرس را چنان آهسته به او گفته که من متوجه ی حقیقت امر نشده ام. اما البته قبول این فرض از مشکلات روزگار بود. به هر حال وقتی اتومبیل به خیابان منیریه رسید رفیقم به من گفت: «لطفا دستمالت را طوری جلوی چشمانت قرار بده که نفهمی به کجا می رویم، البته من خودم چشمانت را نمی بندم زیرا می دانم برای به دست آوردن خبر حاضری کنجکاو نباشی.»

از شما چه پنهان با اکراه جلوی چشمانم را به دست خود بستم و تمنایی را هم که دایما به من حکم می کرد از گوشه ی دستمال راه را تشخیص دهم از دل بیرون نمودم زیرا خلاف انصاف بود که تعهد اخلاقی خویش را در این لحظات بحرانی نقض نمایم.

شاید قریب بیست دقیقه تاکسی در حرکت بود ولی من نمی دانستم پس از این مدت نسبتا طولانی به کجای شهر رسیده ایم. فقط به یاد دارم که تاکسی دوبار به گرد میدانی چرخید و پس از عبور از جاده ای که معلوم بود آسفالت نشده غفلتا توقف کرد و راهنما در حالی که می گفت رسیدیم دستم را گرفت و با چشمان بسته به درون خانه ای هدایتم نمود.

موقعی که چشم هایم را گشودم هنوز فضا در نظرم تاریک بود و یک صدای ناآشنا نیز در جواب سلام شخص هادی گفت: «سلام علیکم برادر عزیز»!

گوینده ی این جمله دارای محاسنی خرمایی و قیافه ای درهم و گرفته بود و از طرز برخورد آن دو دانستم که باید یکی از مردان بانفوذ جمعیت فداییان اسلام باشد. کسی که مرا به این خانه آورده بود به صاحبخانه گفت: «برادر! همان طور که لحظه ای پیش به شما خبر دادم این آقا خبرنگار مجله ی اطلاعات هفتگی است و پلیس هم نیست و ما می توانیم تا حدودی که صلاح باشد مطالبی را درباره ی عمل امروز در اختیار وی بگذاریم.»

آقای موخرمایی قیافه ی مرا فیلسوفانه ورانداز کرد. بعد با تسبیح یشمی خود استخاره ای کرد و سپس اظهار داشت: «خوب سوالات تان را مطرح کنید تا ببینم از چه قبیل است.» بلافاصله روی قالی نیمه مندرس اتاق چهارزانو نشست و ما را نیز دعوت به جلوس کرد. من که در فاصله ی این چند دقیقه غرق تماشای اشیا و لوازم اتاق شده و سعی می کردم تمام مختصات آن را به خاطر بسپارم در کمال دستپاچگی گفتم: «در خصوص ضارب ممکن است اطلاعاتی به ما بدهید؟»

مخاطب در جواب گفت: «او یکی از برادران معصوم و جوان ماست که امر رهبر را اجرا نموده و برای تعالی دین مبین اسلام وظیفه ی خویش را انجام داده است. نه تنها او، بلکه همه ی ما برای اجرای احکام نورانی اسلام حاضر و مهیا هستیم و هر لحظه که لازم شد و دستور رسید به تکلیف خود عمل خواهیم نمود.»

پرسیدم: «این جوان از چه موقع وارد جرگه ی فداییان شد و تیراندازی را چگونه آموخت؟» جواب داده شد: «مدت دارزی نیست که وی به سلک مسلمانان واقعی درآمده و در راه حقیقت قدم برداشته است. گویا از مردادماه سال جاری تحت تعالیم مکتب ما قرار گرفته است اما در خصوص این که تیراندازی را چگونه آموخت، به طور کلی می گویم که کلیه ی برادران در تیراندازی ماهر و استادند و اسلحه را هم به خوبی می شناسند زیرا هر استادی باید نسبت به افزار دست خویش آشنایی کامل داشته باشد.»

سوال کردم: «اولا شرط ورود به جمعیت فداییان اسلام چیست و ثانیا آیا کلاس هایی برای دادن تعلیمات دارید؟»

در جواب اظهار کرد: «شرط لازم و کافی این است که طرف نسبت به اسلام مومن بوده و قلب خود را با شعار ما یکسان گرداند بدیهی است رازداری و ازجان گذشتگی نیز از شروط مسلم است و مامورین تحقیق ما تا مدتی در اطراف کسی که می خواهند وارد جرگه شود بررسی و تحقیق می کنند و تا وقتی به صلاحیت او اطمینان کامل حصول ننمایند با وی آشنا نخواهند شد و به او اعتماد نخواهند کرد. اما درباره ی شق دوم سوال نیز باید بدانید که برادران در مکتب های اسلامی همه شب از رهبران و معلمین خویش تعلیم می گیرند و در خصوص تکالیف خویش ارشاد می شوند تا برای جانبازی در راه اسلام کاملا آماده و مهیا گردند.»

در این جا چند سوال دیگر کردم که به هیچ یک جواب داده نشد و آخرین سوالی که بلاجواب نماند این بود که پرسیدم: «چگونه یکی از اعضا برای انجام ترور حاضر می شود و شرایط آن چیست و چه مراحلی را باید بپیماید؟»

جواب داده شد: «اولا این که می گویند در جمعیت ما افراد برای از بین بردن دشمنان اسلام به قید قرعه انتخاب می شوند صحیح نیست زیرا کلیه ی برادران افتخارشان این است که روزی فرا رسد که طبق دستور مافوق به وظیفه ی خویش عمل نمایند. کمااین که همین برادر پانزده ساله ی ما از مدتی قبل که از طرف حکومت به برادران ما فشار می آوردند و آن ها را زندانی می کردند، پیوسته بی تابی می کرد و می گفت نباید ساکت نشست و اجازه داد که رهبر را آزار دهند. بگذارید من انتقام همه را بگیرم و تکلیف خود را به جای آورم. بدیهی است آن روزها به وی اجازه داده نشد زیرا هنوز موقع فرا نرسیده بود. مامورین ما چند ساعت قبل از این که به محل ماموریت خود بروند غسل می کنند و بعد اسلحه ی خود را امتحان می نمایند و سپس با دوستان و برادران خویش وداع کرده و پس از ادای فریضه ی نماز با قیافه ای باز به سوی محل ماموریت می شتابند. بدیهی است یک یا دو نفر از برادران چند روز قبل از واقعه راهنمایی های لازمه را می کنند و تسهیلات کار را فراهم می نمایند و پس از وداع از مامور، تنهایش می گذارند.»

در این وقت پرسیدم: «کسانی که به این ماموریت ها اعزام می شوند قبلا مشخص شده اند؟»

ناشناس در جواب اظهار داشت: «بله، کسانی که به نام هواخواهان فداییان در بین مردم مشهور می شوند، سمت تبلیغاتی به عهده داشته و در زمره ی آن برادرانی که برای انجام ماموریت همیشه حاضرند نمی باشند زیرا این دسته از برادران به طور گم نام در جامعه به سر می برند و کسی آن ها را نمی شناسد.»

در این جا راهنمای من خطاب به مرد موخرمایی گفت: «خوب اگر اجازه بدهید دیگر مصاحبه را تمام کنیم و شما را تنها بگذاریم.»

بلافاصله از جا برخاست، من هم بلند شدم و در موقعی که خداحافظی می کردیم مقابل درِ اتاق قبل از آن که دوباره چشم مرا ببندند پرسیدم: «آیا زن ها هم می توانند عضو جمعیت فداییان اسلام بشوند؟»

طرف مقابل جواب داد: «نه، ما آن قدر برادر در جمعیت خود داریم که دیگر احتیاجی به خواهران و زنان مسلمان نیست و آن ها باید به وظایف خانه داری خویش بپردازند و در امور سیاسی مداخله نکنند.»

پس از این جمله خانه ی مرموز را ترک کرده و از همان راهی که آمده بودیم مراجعت کردیم و در بین راه ضمن گفت وگو این نکته را هم دریافتیم که فداییان از به کار بردن زینت آلات و کراوات و غیره خودداری می کنند و آن را نشانه ی عدم علاقه به دنیا و مادیات جهان می دانند.

جمعیت انتظاریون

فردای آن شب هویت و اسم و رسم ضارب در جراید یومیه منتشر شد و عکس وی نیز انتشار یافت و در خصوص زندگی او مطالبی درج گردید که به تکرار آن احتیاج نداریم.

نکته ی تازه این است که پدر مهدی (ضارب) یعنی حاج شیخ غلام حسین زمانی از روحانیون تبریز بوده و در زمان سلطنت شاه فقید جمعیتی از شهر تبریز تشکیل داده بود که به نام جمعیت «انتظاریون» خوانده می شد و مقصود این بود که جمعیت مزبور در انتظار ظهور حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه بودند و به نام مبارکش تبلیغ می کردند. خود مهدی احترام به دیانت را از پدر آموخته در اتاق بازجویی اداره ی آگاهی وقتی ساعت دوازده می شد از پشت میز تحقیقات برمی خاست و کنار پنجره می ایستاد و اذان می گفت و بازپرس و معاون اداره ی آگاهی و سایرین باید منتظر می ماندند تا متهم اذان خود را بگوید و بعد برای ادامه ی تحقیق آماده شود.

25957