ما با مرگ حرف می زنیم

به گزارش تیتروز وقتی انفجار و آتش در اسکله شهید رجایی بندرعباس شروع شد اولین چیزی که به پرواز درآمد نه فقط شعله ها که جان هایی بود که باید نجات می یافت. دود مثل پتوی سیاه شهر را پوشاند. مردم وحشت زده بودند خانواده هایی که فرزندان شان در محوطه صنعتی کار می کردند به دنبال هر خبر به هر تلفن دل بسته بودند. لحظات آخرالزمانی و جهنمی که همه از آن فرار می کردند و در مقابل مردانی با لباس های ضخیم و عایق دار به دل آن می دویدند.

آتش نشانان با کپسول های سنگین اکسیژن ماسک هایی که روی صورت شان فشرده شده و یونیفرم هایی که با هر قدم داغ تر می شد پا به دل خطر می گذاشتند. کسی که در گرمای بندرعباس فقط چند دقیقه ایستاده باشد می فهمد که جنگیدن با آتش در این هوا یعنی چه. حالا تصور کن وقتی دمای محیط نزدیک به ۵۰ درجه است شعله هایی چند صد درجه ای هم روبه رویت ایستاده باشند.

در دل دوزخ قدم به قدم تا مرگ

از تهران تا بندر یک نفس یک قسم

آتش نشان هایی از تهران با چند تیم ویژه به بندر رسیدند. این ها همان هایی هستند که در حادثه پلاسکو جان داده اند و زنده مانده اند؛ می دانند مرگ چه بویی دارد می دانند سوختن چطور پوست را می خورد. ولی آمدند. یکی شان گفت: «از وقتی خبر اومد وقت فکر کردن نداشتیم. وسایل رو جمع کردیم و فقط رفتیم. اینجا وقت ترسیدن نیست.»

ازفارس از بوشهر از کرمان و باقی شهرها قهرمانان شان را راهی کرده اند. بعضی های شان ۳ شب است که نخوابیده اند. گاهی پشت کامیون آبرسان چشم می گذارند و دوباره برمی گردند وسط دود و آتش.

یکی دیگر با صدایی خسته در میان دود و شعله ها به خبرنگار تیتروز گفت: «ما فقط آتیش خاموش نمی کنیم با مرگ حرف می زنیم. این آتیش یه شعله ی ساده نیست. گاز مواد شیمیایی احتمال انفجار و… هر لحظه ممکنه یه نفر از ما بره.»

خستگی گرمازدگی و خاکستر

گزارش ها و دیده ها می گویند ده ها نفر از نیروهای آتش نشانی دچار آسیب گرمازدگی و تنگی نفس شده اند. برخی در محل درمان و بعضی منتقل شده اند اما حتی پس از سرم زدن برگشته اند. چرا؟ چون آتش هنوز بود.

لباس های سنگین شیلنگ های آب که مثل مار دور بدن شان می پیچد کفش هایی که با هربار قدم تا زانو داغ می شود. این ها فقط وسایل نیست بارِ مسئولیت است. شعله ها وقتی به کانتینرها نزدیک می شوند وقت فکر کردن نیست وقت دویدن است. انتهای این دویدن ها شاید برگشتنی نباشد اما باید به دل آتش زد. 
 

دود نفس کابوس

دود غلیظ مواد ناشناخته خطرناک هوای سمی انبوهی از کانتینرها با درب های بسته و لوازمی که معلوم نمی کند چه چیزی در آن است گوشت مرغ یا مواد قابل اشتعال و احتمال انفجار. بعضی نیروها با چشمانی قرمز و سرفه های خشک همچنان در محل حاضرند. می دانند شاید بعدها بیماری هایی سراغ شان بیاید می دانند بدن شان دیگر مثل قبل نخواهد بود ولی ایستاده اند.
 

فقط یه خبر بده پسرم… زنده ای؟؟

مادرانی در هرمزگان تهران فارس اصفهان و… در انتظار تماس فرزندشان هستند. «فقط یه خبر بده پسرم… زنده ای؟» این جمله در دل هزاران خانواده پیچیده است. همسرانی که بچه های شان را آرام می کنند ولی خودشان بغض دارند. در این بحران فقط جسم نمی سوزد؛ دل هم می سوزد. ذهن هم می سوزد. جو روانی سنگین است غم هراس ترس از تکرار… 

هر خبر که در فضای مجازی وایرال می شود هر تماسی که با تلفن هر یک از اعضای خانواده آن ها گرفته می شود قند را در دل آب می کند و بی اراده بر زبان می آورد آن پدر و مادر همسر و فرزند منتظر که نکند خبری ناگوار از پدر آتش نشان باشد. با دلتنگی و اضطراب صفحه گوشی را باز می کند. انتظار برای برگشتن انتظار برای شنیدن چند دقیقه ای صدای مرد و پدر  و شاید تک پسر خانه آدم را کلافه می کند.

از دل آتش: روایت خبرنگار تیتروز از نبرد با آتش در اسکله شهید رجایی

در حالی که دودی سیاه همچنان آسمان بندرعباس را پوشانده و شعله های آتش در دل اسکله شهید رجایی می سوزند من به عنوان خبرنگار تیتروز در دل این بحران ایستاده ام جایی که فداکاری و ایثار در لحظه لحظه عملیات خود را به وضوح نشان می دهد. روز سوم عملیات مهار آتش در این اسکله با همه چیزهای شگفت آور و دردناک همراه است؛ اما چیزی که در این میان برجسته تر از همه به چشم می خورد تلاش بی وقفه و بدون چشمداشت آتش نشانان و امدادگرانی است که از اقصا نقاط کشور آمده اند و جان خود را به خطر انداخته اند. در این گزارش از نزدیک به روایت آنچه می بینم و حس می کنم می پردازم؛ جایی که هنوز در دل آتش امید هست و نمی سوزد.

هوا سنگین تر از همیشه: تنفس در دل دود و گرما

دود سیاه که در روزهای نخست عملیات فضا را به شدت آلوده کرده بود امروز (روز سوم عملیات) نیز همچنان سنگینی می کرد. آتش نشانان با پوشیدن لباس های سنگین مقاوم در برابر آتش به دل شعله ها می زدند. گرمای شدید بندرعباس که به سختی می توانستند آن را تحمل کنند در کنار دود و شرایط پر استرس باعث شده بود تا فقط افراد ویژه ای چون آتش نشانان بتوانند در این شرایط بمانند و ادامه دهند.

یکی از آتش نشانان به طور مداوم در حال مبارزه با آتش بود نفس هایش به سختی بیرون می آمد وقتی سوال کردم اوضاع و احوالت چطور است؟ پشت ماسکش در میان سرو صداها گفت: «دود همه جا رو پر کرده. بعضی وقت ها حتی اکسیژن هم کم می یاریم. اما نمی شه باید ادامه بدیم و کار رو تموم کنیم.»

خستگی بی پایان: جنگی فراتر از طاقت انسانی

در دل این عملیات خستگی برای بسیاری از آتش نشانان دیگر معنای واقعی اش را از دست داده فشار ناشی از لباس های سنگین مقاوم در برابر آتش همراه با گرمای سوزان و شرایط پر استرس باعث شده بود تا نیروهای امدادی هر لحظه خود را در مرز فروپاشی جسمی و روانی ببینند؛ لحظاتی که حتی یک نفس کشیدن می توانست به چالشی بزرگ تبدیل شود.

یکی از آتش نشانان اعزامی از تهران در حالی که پاهایش از شدت خستگی توان ایستادن ندارد در حال رفتن به سوی ماشین آتش نشانی و برداشتن وسیله ایست در راه در پاسخ به به این جمله ام که اینجا شده شبیه میدان جنگ گفت: «ما این جا به جنگ آتیش میریم اما جنگ اصلی جنگ نفس هاس. هر نفس کشیدن مثل یک پیروزیه.»

جوانمردهای آتش نشان را می بینیم که هر کدامشان که شیفتش را تمام کرده است همان جا کنار کانتیرها جایی پیدا می کند و می نشیند  و با نگاهی پرحسرت به انبوهی از شعله های سرکش آتش و مه و دود نگاه می کند. هر از گاهی هم فریادی از همکاران خود می شنود که و سریع آن صدای «آب کف بریز» «آن جا آن جا دوباره شعله گرفته» «آب روی کانتینرها بریز خنکش کن خنکش کن» را دنبال می کند و گوشه ای از کار را می گیرد. 

میان راه روهای سوخته اسکله کوچه پس کوچه های کانتینری گروه گروه آتش نشان هایی را می بینم که شیفت عوض کرده و خسته اما با لبخند به سوی خیمه گرم خود می روند تا دقایقی را استراحت کنند و با توان تازه به میدان جنگ آتش بروند. 

به یکی از افراد این گروه روانه به سوی محل اسکان گفتم مصاحبه می کنی؟ گفت: «تمام حرف های من و دوستان من از این جهنم آتش و دود و از این لباس های خاکستر نشسته سیاه معلوم است از مردم و کسانی که در این حادثه آسیب دیدند یا داغ عزیز مصاحبه بگیر و دردشان را به قلم بیاور شاید تسکینی برای دردشان باشد ما فدائیان مردمیم»

یک آتشنشان: ما این جا به جنگ آتیش میریم اما جنگ اصلی جنگ نفس هاست. هر نفس کشیدن مثل یک پیروزیه.

مقابل با شعله ها: ورود به مناطق خطرناک تر

آتش نشانان در روز سوم در برخی مناطق وارد شدند که پیش از آن به دلیل شدت آتش دسترسی به آن ها غیرممکن بود. این بخش ها شامل نقاطی بودند که آتش به شدت در آن ها شعله ور بود و تلاش آتش نشانان برای مهار این نقاط نیاز به دقت و فداکاری بیشتری داشت. هر لحظه احتمال از دست دادن کنترل آتش وجود داشت اما هیچ کدام از آتش نشانان از انجام وظیفه خود سر باز نمی زدند و از چند جبهه به جنگ شعله های سرکش آتش می رفتند.

در این تجربه تلخ اسکله شهید رجایی حادثه ای که تا کنون به این ابعاد و ترکیبی تجربه نشده بوده نیروهای آتش نشان ظرف مدت ۱۵ ساعت بر آتش غلبه کردند و کنترل آن را در دست های خود گرفتند. این را من نمی گویم رئیس سازمان آتش نشانی تهران در گفت و گو با تیتروز بیان میکند.

آتش نشانی که از تهران همه چیز را رها کرده و به اسکله آمده و  سرم به دست با من گفت و گو کرد صدایی گرفته داشت و تمام توان خود را جمع کرده بود و می گفت: به محض اطلاع سریعا آماده شدیم و روانه شهر بندرعباس شدیم. گفت ایستگاه های زیادی از شهرهای مختلف آمده اند و همه با هم تمام تلاش خود را می کنیم تا این حادثه پیش آمده را جمع و جور کنیم. می گفت ما آتش نشانان به گرما و دود عادت کرده ایم. شرجی و گرمای بندر و آتش هم تحمل می کنیم. حادثه پلاسکو را بودم اینجا هم هستم و هر کجا که نیاز باشد من و همکارانم خواهیم بود.

یک آتش نشان از استان فارس که در این عملیات حضور داشت به من گفت: «حتی نمی دونیم خطر چی می تونه باشد. گاهی حس می کنیم که مرگ کنارمون راه می ره ولی هیچ وقت از وظیفه مون کوتاه نمی آییم.»

مردم در کنار آتش نشانان: قدردانی و امید

در حالی که شرایط همچنان بحرانی بود مردم بندرعباس همچنان در کنار آتش نشانان و امدادگران حضور داشتند و تلاش های آنان را قدردانی می کردند. برخی از مردم با آوردن آب غذا و نوشیدنی های انرژی زا  سعی می کردند تا نیروهای امدادی را در این شرایط دشوار در حد توان خود یاری دهند. یکی را دیدم که «قهوه جوش خود را که دله عربی نام دارد» برداشته و به عوامل خسته امدادی قهوه می دهد تا برای یاری رساندن در این بحران غم انگیز شریک باشد. 

در یکی از نقاط عملیات مردی با چهره ای نگران و خسته با یک بطری آب به سوی آتش نشانی رفت و یک جمله به زبان آورد: «شما قهرمانید. دمتون گرم که همچنان جنگیدید.»

و هنوز عملیات ادامه دارد…

با وجود اینکه آتش تحت کنترل قرار گرفته است شعله های پنهان همچنان در حال تهدید بودند. آتش نشانان و نیروهای امدادی به رغم خستگی همچنان در تلاش بودند تا به هر نحوی که شده این آتش را به طور کامل مهار کنند.

دیگر نیروهای امدادی از جمله اعضای هلال احمر و تیم های واکنش سریع نیز با حضور در منطقه در تلاش برای مدیریت شرایط بحرانی و کمک به آسیب دیدگان بودند. آنان در سایه آتش نشانان اما با عزم و اراده ای خاص در کنار هم به تلاش ادامه می دادند.

نیروهای انتظامی راهور اسکله بسیج سپاه مدیریت بحران اورژانس و بسیاری از نهادهای مختلف همه از زمین و هوا در صحنه حاضر بودند و هر گروه بخشی از کار را در گرمای سوزان بندر و آتش برعهده گرفته بود تا همه چیز سریع تر پیش برود. جست و جو ها ادامه داشت بسیاری از خانواده ها در انتظار برگشتن عزیزان گم شده خود بودند عده ای امید داشتند به برگشت عزیز خود عده ای نیز کمی ناامید در انتظار برگشت پیگری بودند. 

قهرمانان بی نام ولی ماندگار

عملیات همچنان ادامه دارد و آتش نشانان به رغم تمام سختی ها همچنان در خط مقدم آتش حضور دارند تا این فاجعه را به اتمام برسانند. این گزارش نامه ای ست برای آن ها که شاید هیچ وقت نام شان تیتر نشود. برای آن ها که خاکستر را با جان شان تجربه کردند برای آن ها که سوختند ولی ایستادند برای آن ها که نگذاشتند آتش امید را بسوزاند.

عملیات بندر تمام خواهد شد همان طور که حادثه پلاسکو تمام شد به قیمت جان بسیاری و  ۱۶ آتش نشان؛ اما این روایت های از جان گذشتن ها باید بماند و در تاریخ ثبت شود.

سید امیرحسین ابطحی- خبرنگار اعزامی تیتروز به بندرعباس

پایان خبر تیتروز