مراحل صدور اجراییه چک صیادی

مراحل صدور اجراییه چک صیادی، شامل برگشت زدن چک، دریافت گواهی عدم پرداخت، تنظیم و ثبت درخواست اجراییه در دفاتر خدمات قضایی و پیگیری از طریق دادگاه است تا در نهایت دارنده چک بتواند به سرعت و بدون تشریفات طولانی دادرسی، مطالباتش را وصول کند.

خب، بیاین رک و راست بریم سر اصل مطلب. احتمالا شما هم این تجربه تلخ رو داشتید که یه چک صیادی دستتون باشه و وقتی می رین بانک، آب پاکی رو می ریزن رو دستتون و میگن موجودی نداره یا به هر دلیلی برگشت می خوره. اون لحظه آدم حسابی کلافه میشه و دنبال یه راه سریع و بی دردسر برای گرفتن حقش می گرده، مگه نه؟ خوشبختانه قانون گذار برای همین موقعیت ها فکری کرده و راهی به اسم «اجراییه مستقیم چک صیادی» رو پیش روی ما گذاشته. این روش، واقعا یک ابزار قدرتمند و سریع برای وصول مطالبات شماست، چون دیگه نیازی نیست سال ها تو راهروهای دادگاه دنبال حق و حقوقتون بدویید و کلی هزینه و وقت صرف کنید. همه چیز توی این روش، یه جورایی ساده تر و سرراست تره و هدف اصلی هم همینه که شما هرچه زودتر به پولتون برسید. پس اگه دنبال یه راهنمای جامع و کاربردی هستین تا با خیال راحت و آگاهی کامل، از برگشت خوردن چک تا رسیدن به پولتون، قدم به قدم پیش برید، جای درستی اومدید. قراره اینجا همه جزئیات رو از صفر تا صد با هم مرور کنیم تا هیچ ابهامی براتون باقی نمونه و بتونید با اطمینان کامل، دنبال حق خودتون باشید.

اجراییه مستقیم چک صیادی چیست و چرا باید این روش را انتخاب کنیم؟

اجراییه مستقیم چک صیادی، به زبان ساده، یعنی وقتی چک صیادی شما برگشت می خوره، به جای اینکه وارد یه دعوای طولانی و پیچیده حقوقی بشید، مستقیماً از دادگاه بخواید که دستوری برای پرداخت مبلغ چک صادر کنه. این دستور، مثل یه حکم قطعی می مونه و خیلی سریع تر از روش های دیگه، شما رو به نتیجه می رسونه. تصور کنید یه میان بر قانونی هست که شما رو از ترافیک سنگین دادگاه ها نجات می ده و مستقیم به مقصد می رسونه.

تعریف قانونی و ماهیت اجراییه

ماده ۲۳ قانون صدور چک که سال ۱۳۹۷ اصلاح شده، این امکان رو به ما داده. طبق این ماده، دارنده چک می تونه با ارائه گواهی عدم پرداخت (همون برگشتی چک) از دادگاه صالح، درخواست صدور اجراییه برای مبلغ چک و حق الوکاله وکیلش رو بکنه. نکته اصلی اینجاست که دادگاه، بدون اینکه جلسه دادرسی تشکیل بده یا وارد جزئیات ماهوی پرونده بشه، تو یه وقت فوق العاده دستور اجراییه رو صادر می کنه. یعنی چی؟ یعنی دیگه قرار نیست هفته ها و ماه ها منتظر تشکیل دادگاه باشید. این دستور، یک دستور قضایی قطعی و اداری محسوب میشه که هدفش فقط و فقط وصول مبلغ چک شماست. یه جورایی مثل یه تیر خلاص می مونه برای بدهکار، چون دیگه راه فراری نداره.

تفاوت های کلیدی با سایر روش ها

شاید بپرسید خب این روش چه فرقی با بقیه راه ها داره؟ فرقش زمین تا آسمونه! بذارید یه مقایسه کوچیک داشته باشیم:

• دعوای حقوقی عادی: تو این روش، شما باید دادخواست مطالبه وجه چک رو به دادگاه بدید، وقت دادرسی تعیین میشه، ممکنه جلسات متعدد تشکیل بشه، طرف مقابل ممکنه دفاع کنه، نیاز به کلی مدرک و شهود باشه و در نهایت بعد از ماه ها و شاید سال ها، تازه حکم صادر میشه. خب مسلما این روش خیلی زمان بر و پرهزینه تره.
• اجراییه ثبتی: اداره ثبت اسناد و املاک هم می تونه برای چک های برگشتی اجراییه صادر کنه. این روش هم نسبت به دعوای حقوقی سریع تره، اما تشریفات خاص خودش رو داره. مثلاً باید امضای صادرکننده چک با نمونه امضاش توی بانک توسط بانک مطابقت داده بشه، که همیشه هم این کار آسون نیست و ممکنه بانک ایراداتی بگیره.

اما اجراییه مستقیم دادگاه، همونطور که گفتم، بدون نیاز به رسیدگی ماهوی و تشکیل جلسه، مستقیم دستور رو صادر می کنه. یعنی سرعتش خیلی بالاتره و دردسرهای کمتری داره. انگار که دیگه لازم نیست از هفت خان رستم رد بشید!

مزایای اصلی این روش

حالا که فهمیدیم اجراییه مستقیم چیه و چه فرقی با بقیه داره، بیایید ببینیم چرا باید این روش رو انتخاب کنیم:

• سرعت بالای رسیدگی و صدور دستور: این مهم ترین مزیتشه. شما دیگه توی بروکراسی اداری و قضایی گیر نمی کنید و دادگاه خیلی سریع دستور پرداخت رو صادر می کنه. انگار که یه دکمه اضطراری هست برای رسیدن به حقتون.
• هزینه دادرسی اندک: یکی دیگه از دلایل محبوبیت این روش، کم بودن هزینه هاشه. درخواست صدور اجراییه، یک درخواست غیرمالی محسوب میشه و هزینه دادرسی خیلی کمی داره. برعکس دعوای حقوقی که باید درصد بالایی از مبلغ چک رو به عنوان هزینه دادرسی بپردازید، اینجا هزینه زیادی از دوشتون برداشته میشه.
• امکان استفاده از ابزارهای قانونی برای وصول: وقتی اجراییه صادر میشه، دادگاه دست شما رو برای وصول مطالبات باز می ذاره. یعنی می تونید بلافاصله درخواست توقیف اموال بدهکار (مثل حساب بانکی، خودرو، ملک و هرچیزی که به نامشه) رو بدید. حتی در مواردی می تونید درخواست ممنوع الخروجی یا جلبش رو هم بکنید. این ابزارها خیلی قدرتمند هستن و معمولاً بدهکار رو به پرداخت وادار می کنن.

اجراییه مستقیم چک صیادی، مثل یک شمشیر تیز و برنده است که راه شما را برای رسیدن به حق خود هموار می کند؛ سریع، کم هزینه و با قدرت اجرایی بالا.

شرایط لازم برای درخواست صدور اجراییه چک صیادی (وقتی می توانید اقدام کنید)

درسته که اجراییه مستقیم چک صیادی یه راه میانبر و خیلی خوبه، اما خب هر میانبری هم یه سری شرایط داره. نمی تونید با هر چکی، این درخواست رو مطرح کنید. یه سری قواعد و قانون ها باید رعایت بشه تا دادگاه بتونه دستور اجراییه رو صادر کنه. اگه این شرایط رو رعایت نکنید، درخواستتون رد میشه و باید برید سراغ همون راه های طولانی تر. پس بیاید ببینیم چه وقت هایی می تونید این کار رو بکنید.

شرایط مربوط به خود چک

اول از همه، خود چک باید یه سری ویژگی ها داشته باشه:

1. صیادی بودن چک: این اولین و مهم ترین شرطه. چکتون حتماً باید از اون چک های جدید صیادی باشه که تو سامانه صیاد ثبت شده. یعنی اون رنگ و روی بنفش رو داشته باشه و یه کد ۱۶ رقمی روش حک شده باشه. اگه چکتون قدیمی یا غیرصیادی باشه، این روش به کارتون نمیاد. خیلی مهمه که چک تو سامانه صیاد ثبت شده باشه، وگرنه از این مزایا محروم می شید.
2. بدون قید و شرط: روی چک نباید هیچ قید و شرطی نوشته شده باشه. مثلاً نباید نوشته شده باشه به شرط انجام فلان کار یا پس از تسویه حساب فلان قرارداد. چک باید کاملاً بدون قید و شرط و مطلق باشه. اگه این جور قید و شرطی روش باشه، دادگاه درخواست اجراییه رو رد می کنه، چون باید اول در مورد اون شرط بررسی بشه که اصلا انجام شده یا نه.
3. عدم صدور بابت تضمین یا انجام تعهد: این هم یکی دیگه از نکته های کلیدی هست. اگه چک بابت ضمانت انجام یه کاری (مثلاً ضمانت قرارداد یا حسن انجام کار) صادر شده باشه یا بابت امانت یا رهن باشه، نمی تونید از این روش برای گرفتن اجراییه استفاده کنید. قانون گذار خواسته جلوی سوءاستفاده رو بگیره، چون هدف از این چک ها چیز دیگه ای بوده. اگر این موارد ثابت بشه، اجراییه ابطال میشه.
4. عدم وجود دستور عدم پرداخت قانونی: اگه صادرکننده چک بعد از صدور، به بانک دستور عدم پرداخت داده باشه (که بهش میگن ماده ۱۴ قانون صدور چک)، باید ظرف یک هفته بعد از این دستور، یه دعوای حقوقی مربوطه رو تو دادگاه مطرح کنه و گواهی اون رو به بانک تحویل بده. اگه این کار رو تو اون مهلت یک هفته ای انجام نده و گواهی رو ارائه نکنه، شما به عنوان دارنده چک می تونید برای صدور اجراییه اقدام کنید. یعنی فرصت طرف تموم میشه و شما می تونید حرکت کنید.

شرایط مربوط به گواهی عدم پرداخت

خود گواهی عدم پرداخت هم باید یه سری مشخصات داشته باشه:

1. دریافت گواهی دارای کد رهگیری: حتماً و حتماً باید وقتی چک رو برگشت می زنید، از بانک یه گواهی عدم پرداخت دریافت کنید که دارای کد رهگیری باشه. این کد رهگیری برای پیگیری های بعدی خیلی مهمه و بدون اون، درخواستتون پذیرفته نمیشه. بانک محال علیه (یعنی بانکی که چک رو از اون کشیدید) باید این گواهی رو صادر کنه.
2. ذکر تاریخ سررسید و مبلغ چک: تو گواهی عدم پرداخت باید دقیقاً تاریخ سررسید چک و مبلغ اون ذکر شده باشه. این ها اطلاعات پایه و اساسی هستن که برای هر اقدام قانونی لازم و ضروریه.

دادگاه صالح

حالا می رسیم به این سوال که این درخواست رو باید کجا مطرح کنیم؟

1. فقط دادگاه های عمومی حقوقی: یادتون باشه که درخواست صدور اجراییه مستقیم چک، فقط تو صلاحیت دادگاه های عمومی حقوقی هست. یعنی دادگاه صلح یا شوراهای حل اختلاف، حق رسیدگی به این درخواست رو ندارن، حتی اگه مبلغ چک کم باشه. این یه نکته خیلی مهمه که اشتباه نکنید و مستقیم برید سراغ دادگاه حقوقی.
2. اماکن طرح درخواست: برای اینکه بدونید کدوم دادگاه عمومی حقوقی صالح هست، چند تا گزینه دارید و می تونید یکی از این ها رو به انتخاب خودتون انتخاب کنید:
   • محل صدور چک (یعنی جایی که چک رو نوشتید و امضا کردید).
   • محل اقامت خوانده (یعنی جایی که صادرکننده چک زندگی می کنه).
   • محل ایفای تعهد (یعنی جایی که قرار بوده وجه چک پرداخت بشه).
   • یا محل بانک محال علیه (یعنی شعبه بانکی که چک رو از اون کشیدید).

   شما آزادید که هر کدوم از این ها رو که براتون راحت تره، انتخاب کنید.

مراحل گام به گام صدور اجراییه چک صیادی

خب، تا اینجا فهمیدیم اجراییه مستقیم چک چیه و چه شرایطی داره. حالا وقتشه که قدم به قدم ببینیم باید چیکار کنیم. این مراحل رو خوب به خاطر بسپارید تا بتونید بدون مشکل پیش برید و به پولتون برسید. انگار که یه نقشه راه داریم و طبق اون جلو می ریم.

مرحله 1: اقدام برای برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت

اولین قدم، همون کاریه که هر دارنده چک برگشتی باید انجام بده:

• مراجعه به بانک: با اصل لاشه چک صیادی تون می رید همون بانکی که چک روش صادر شده (بانک محال علیه). اونجا درخواست برگشت زدن چک رو می دید.
• مدارک مورد نیاز: برای این کار، فقط اصل لاشه چک نیازه. البته کارت ملی خودتون رو هم همراه داشته باشید.
• دریافت گواهی عدم پرداخت: بانک بعد از بررسی، چک رو برگشت می زنه و بهتون یه گواهی عدم پرداخت میده. این گواهی خیلی مهمه؛ حتماً دقت کنید که کد رهگیری روش باشه و مهر بانک هم پای گواهی خورده باشه. تو این گواهی، باید تاریخ سررسید چک، مبلغ و علت برگشت خوردن چک (مثلاً کسری موجودی) مشخص شده باشه. این گواهی حکم سند رسمی شما رو داره.

مرحله 2: تنظیم و ثبت درخواست صدور اجراییه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

بعد از اینکه گواهی عدم پرداخت رو گرفتید، نوبت به تنظیم و ثبت درخواست اجراییه میرسه:

• تهیه درخواست (دادخواست): باید یه درخواست (که بهش میگن دادخواست) تنظیم کنید. تو این دادخواست، مشخصات خودتون به عنوان خواهان (دارنده چک)، مشخصات صادرکننده چک به عنوان خوانده، مبلغ چک و درخواست صدور اجراییه رو می نویسید. معمولاً تو دفاتر خدمات قضایی فرم های آماده ای برای این کار هست و راهنماییتون می کنن.
• مدارک پیوست: حالا باید این مدارک رو به دادخواستتون پیوست کنید:
  • اصل لاشه چک (اگه ازتون خواستن، وگرنه کپی برابر اصلش هم کافیه)
  • اصل گواهی عدم پرداخت دارای کد رهگیری
  • کارت ملی خودتون
  • اگه وکیل گرفتید، وکالت نامه وکیل
• نحوه ثبت: با همه این مدارک می رید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اونجا درخواستتون رو تو سامانه ثنا ثبت می کنید. یادتون باشه که هم شما و هم صادرکننده چک باید تو سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید، چون ابلاغ ها الکترونیکی انجام میشه.
• هزینه دادرسی: همونطور که قبلاً هم گفتیم، این درخواست غیرمالیه و هزینه اش خیلی کمه. معمولاً در حد چند ده هزار تومانه که تو همون دفتر خدمات قضایی ازتون دریافت میشه.

مرحله 3: بررسی درخواست توسط دادگاه و صدور دستور اجراییه

بعد از ثبت درخواست، نوبت دادگاهه:

• فرآیند رسیدگی: پرونده شما به یکی از شعب دادگاه های عمومی حقوقی ارجاع میشه. نکته خوبش اینه که دادگاه بدون تعیین وقت رسیدگی و بدون تشکیل جلسه، تو یه وقت فوق العاده (یعنی خیلی سریع) درخواست شما رو بررسی می کنه.
• محتوای دستور اجراییه: اگه همه شرایط قانونی رعایت شده باشه، دادگاه دستور اجراییه رو صادر می کنه. این دستور شامل پرداخت اصل مبلغ چک و اگه وکیل داشته باشید، حق الوکاله وکیل (طبق تعرفه قانونی) میشه. تو دستور اجراییه، یه مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت هم از تاریخ ابلاغ تعیین میشه.

مرحله 4: ابلاغ اجراییه به صادرکننده/صاحب حساب

بعد از صدور دستور، باید به صادرکننده چک اطلاع داده بشه:

• نحوه ابلاغ: دستور اجراییه از طریق سامانه ثنا به صادرکننده چک (و صاحب حساب، اگه متفاوت باشن) ابلاغ میشه. به همین خاطر ثبت نام صادرکننده در ثنا ضروریه.
• آغاز مهلت پرداخت: مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت، از زمانی شروع میشه که اجراییه واقعاً به صادرکننده ابلاغ شده باشه.

مرحله 5: اقدامات پس از انقضای مهلت 10 روزه و عدم پرداخت وجه چک

اگه صادرکننده چک تو این مهلت ۱۰ روزه، بدهی ش رو پرداخت نکرد، شما باید دست به کار بشید:

• درخواست ارجاع پرونده به واحد اجرای احکام: باید دوباره از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست بدید که پرونده تون برای پیگیری های بعدی به واحد اجرای احکام دادگستری فرستاده بشه.
• اقدامات واحد اجرای احکام: بعد از اینکه پرونده به اجرای احکام رفت، شما می تونید درخواست های زیر رو مطرح کنید:
  • درخواست توقیف اموال محکوم علیه: می تونید لیست اموال بدهکار رو (مثل حساب بانکی، خودرو، ملک، سهام، حقوق و …) به اجرای احکام بدید تا توقیف بشن. جالبه که بدونید، حتی قبل از تموم شدن مهلت ۱۰ روزه، به محض اینکه اجراییه ابلاغ شد، شما می تونید درخواست توقیف اموال رو بدید تا طرف نتونه اموالش رو جابجا کنه. این یه حقه قانونی خوبه!
  • درخواست ممنوع الخروجی صادرکننده: اگه بدهکار اموالی نداره یا اموالش کافی نیست، می تونید درخواست بدید که ممنوع الخروج بشه تا نتونه از کشور خارج شه.
  • درخواست جلب صادرکننده: طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی سال ۱۳۹۴، اگه بدهکار اموالی برای پرداخت نداره و اعسارش (یعنی ناتوانی در پرداخت) هم ثابت نشده باشه، می تونید درخواست جلبش رو هم بکنید. این خیلی فشار روی بدهکار میاره.

نکات حقوقی مهم و موارد خاص در خصوص اجراییه چک صیادی (دانستنی های ضروری)

تا اینجا مراحل کلی رو با هم مرور کردیم، اما مثل هر کار حقوقی دیگه ای، یه سری ریزه کاری ها و نکات مهم وجود داره که اگه ندونید، ممکنه دردسر بشه. پس بیایید این دانستنی های ضروری رو با هم ببینیم تا هیچ چیزی غافلگیرتون نکنه.

چه کسانی قابل طرح اجراییه هستند؟

اینجا یه نکته خیلی مهم وجود داره:

• فقط صادرکننده چک و صاحب حساب: شما فقط می تونید علیه صادرکننده چک و صاحب حسابی که چک از اون کشیده شده (که معمولاً یک نفر هستن ولی ممکنه متفاوت هم باشن) درخواست اجراییه بدید. مسئولیت این ها تضامنیه، یعنی هر دو با هم مسئول پرداخت هستن.
• عدم امکان طرح علیه ظهرنویس یا ضامن: یادتون باشه که نمی تونید علیه کسانی که چک رو پشت نویسی کردن (ظهرنویس ها) یا ضامن چک، درخواست اجراییه مستقیم بدید. برای گرفتن پول از این افراد، باید یه دعوای حقوقی جداگانه تو دادگاه مطرح کنید. پس حواستون باشه که درخواستتون رو به طرفیت چه کسی مطرح می کنید.

مبلغ قابل مطالبه

تو اجراییه مستقیم، دقیقاً چی رو می تونید مطالبه کنید؟

• فقط اصل مبلغ چک و حق الوکاله وکیل: تو این روش، دادگاه فقط دستور پرداخت اصل مبلغ چک و حق الوکاله وکیل (اگه وکیل داشته باشید) رو صادر می کنه.
• خسارت تأخیر تأدیه: نمی تونید خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد پرداخت) رو از طریق اجراییه مستقیم مطالبه کنید. اما نگران نباشید! می تونید بعداً یه دعوای حقوقی جداگانه برای مطالبه این خسارت مطرح کنید. طبق رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ دیوان عالی کشور، مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، تاریخ سررسید چک هست، نه تاریخ برگشت خوردن چک. این نکته خیلی به نفع شماست.

اجراییه برای چک های قدیمی و غیرصیادی

شاید بپرسید اگه چکم صیادی نیست یا قدیمیه، چی؟

• بله، حتی برای چک های قدیمی و غیرصیادی هم در صورتی که شرایط زیر رو داشته باشن، امکان صدور اجراییه وجود داره:
  • گواهی عدم پرداخت حتماً کد رهگیری داشته باشه.
  • از تاریخ صدور چک یا تاریخ برگشت خوردن چک، بیشتر از ۵ سال نگذشته باشه.

  پس حتی اگه چکتون خیلی جدید نیست، ناامید نشید و این شرایط رو بررسی کنید.

وضعیت چک های منتقل شده پس از برگشت

اگه چکی برگشت بخوره و بعد از اون به کس دیگه ای منتقل بشه، تکلیف چیه؟

• اینجا بین حقوقدان ها اختلاف نظر وجود داره. بعضی ها می گن اگه انتقال تو سامانه صیاد ثبت بشه، منتقل الیه (کسی که چک بهش منتقل شده) هم می تونه اجراییه بگیره.
• اما نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه می گه کسی که چک بعد از برگشت خوردن بهش منتقل شده، «دارنده قانونی» محسوب نمیشه و نمی تونه درخواست صدور اجراییه مستقیم بده. پس حواستون باشه که این ریسک وجود داره. بهتره چک رو قبل از برگشت خوردن منتقل کنید یا اگه بعداً منتقل شد، دنبال راه های حقوقی دیگه باشید.

اجراییه چک های موردی (بدون دسته چک)

اگه کسی حساب جاری داشته باشه اما دسته چک نداشته باشه و از چک های موردی استفاده کرده باشه، تکلیف چیه؟

• بله، اگه چک موردی برگشت بخوره، مثل بقیه چک ها می تونید برای صدور اجراییه مستقیم اقدام کنید. همه قوانین و مقررات مربوط به چک های عادی، برای چک های موردی هم صدق می کنه. پس جای نگرانی نیست.

فوت صادرکننده چک

اگه خدای نکرده صادرکننده چک فوت کرده باشه، چی؟

• در این صورت، می تونید درخواست صدور اجراییه رو به طرفیت ورثه متوفی مطرح کنید. البته باید یه سری مواد قانونی (مثل مواد ۲۲۶، ۲۴۹ و ۲۵۰ قانون امور حسبی) رو رعایت کنید. این یعنی بدهی با فوت شخص از بین نمیره و ورثه باید اون رو پرداخت کنن.

درخواست اعسار از سوی محکوم علیه

محکوم علیه (کسی که اجراییه علیهش صادر شده) هم یه حق قانونی داره:

• بعد از اینکه اجراییه بهش ابلاغ شد، می تونه درخواست اعسار (یعنی ناتوانی در پرداخت بدهی) رو به دادگاه بده. اگه اعسارش ثابت بشه، دادگاه براش اقساط تعیین می کنه یا تا وقتی اموالی به دست بیاره، از پرداخت معافش می کنه. این یه حق قانونیه که بدهکار می تونه ازش استفاده کنه.

ابطال اجراییه صادر شده

گاهی اوقات ممکنه به اشتباه اجراییه صادر بشه. مثلاً چک واقعاً تضمینی بوده، اما دادگاه خبر نداشته و اجراییه صادر کرده. تو این مواقع:

• اگه دادگاه به اشتباه برای چکی که شرایط لازم (مثل تضمینی یا مشروط نبودن) رو نداشته، اجراییه صادر کنه، باید بعد از اطلاع، خودش اجراییه رو باطل کنه.
• اما اگه روی خود چک قید نشده باشه که تضمینی یا مشروطه، و این موضوع تو یه برگه جداگانه نوشته شده باشه، دادگاه خودش مستقیماً اجراییه رو باطل نمی کنه. تو این حالت، کسی که ادعا می کنه چک تضمینی یا مشروطه، باید بره تو یه دادگاه دیگه این ادعا رو ثابت کنه. بعد از اینکه حکمش رو گرفت، می تونه اون حکم رو به دادگاه صادرکننده اجراییه بده تا دستور اجراییه رو کان لم یکن (یعنی باطل شده) کنه. پس حواستون باشه که اثبات این چیزا مهمه.

مقایسه اجراییه مستقیم چک با سایر روش های وصول مطالبات

تا اینجا حسابی در مورد اجراییه مستقیم چک صیادی صحبت کردیم. حالا وقتشه که این روش رو با بقیه راه هایی که برای وصول چک برگشتی وجود داره مقایسه کنیم. این مقایسه به شما کمک می کنه تا بهترین و مناسب ترین راه رو با توجه به شرایط خودتون انتخاب کنید. هر روشی مزایا و معایب خودش رو داره و مهمه که با چشم باز دست به انتخاب بزنید.

مقایسه با دعوای حقوقی مطالبه وجه چک

دعوای حقوقی عادی، همون روش سنتی و قدیمی تر برای وصول چک هست که هنوز هم استفاده میشه. بیایید تو جدول زیر این دو روش رو مقایسه کنیم:

ویژگی	اجراییه مستقیم چک صیادی	دعوای حقوقی مطالبه وجه چک
سرعت	بالا (صدور دستور در وقت فوق العاده)	پایین (نیاز به وقت دادرسی و جلسات متعدد)
هزینه دادرسی	اندک (درخواست غیرمالی)	بالا (درصد مشخصی از مبلغ چک)
نیاز به دادرسی ماهوی	خیر (فقط بررسی شکلی)	بله (بررسی دقیق ادعاها و دفاعیات)
مطالبه خسارت تأخیر	فقط اصل و حق الوکاله (خسارت نیاز به دعوای جداگانه)	بله (قابل مطالبه همراه اصل مبلغ در همان پرونده)
چه کسانی قابل طرح هستند؟	فقط صادرکننده و صاحب حساب	صادرکننده، صاحب حساب، ظهرنویس، ضامن

همونطور که می بینید، اجراییه مستقیم تو سرعت و هزینه برنده میدونه، اما برای مطالبه خسارت تأخیر، باید یه مرحله دیگه رو هم طی کنید. اگه عجله دارید و فقط می خواید به اصل پولتون برسید، اجراییه مستقیم بهترین انتخابه. اما اگه دوست دارید همه چیز رو یکجا تو یه پرونده تموم کنید و زمان براتون خیلی مهم نیست، شاید دعوای حقوقی هم یه گزینه ای باشه.

مقایسه با اجراییه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

اداره ثبت هم برای چک های برگشتی، می تونه اجراییه صادر کنه. این روش هم از لحاظ سرعت، چیزی بین اجراییه مستقیم و دعوای حقوقی قرار می گیره. بیایید ببینیم چه تفاوت هایی با اجراییه مستقیم دادگاه داره:

ویژگی	اجراییه مستقیم چک صیادی (دادگاه)	اجراییه از طریق اداره ثبت
مرجع رسیدگی	دادگاه عمومی حقوقی	اداره اجرای اسناد رسمی ثبت اسناد و املاک
مدارک خاص	گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری	گواهی عدم پرداخت، و گواهی مطابقت امضا توسط بانک
فرآیند	دادگاه دستور صادر و به اجرای احکام ارجاع می دهد	اداره ثبت اجراییه صادر و مراحل اجرا را خود پیگیری می کند
پیچیدگی مطابقت امضا	عدم نیاز به گواهی مطابقت امضا از بانک	نیاز اجباری به گواهی مطابقت امضا (ممکن است بانک امضا را تطبیق ندهد)

ببینید، یکی از بزرگترین دردسرهای اجراییه ثبتی، همون «گواهی مطابقت امضا» هست. گاهی اوقات بانک ها به دلایل مختلف (مثل اینکه امضا خیلی قدیمی شده یا تغییر کرده) از مطابقت امضا خودداری می کنن، که تو این حالت دیگه نمی تونید از طریق ثبت اقدام کنید. اما تو اجراییه مستقیم دادگاه، نیازی به این گواهی مطابقت امضا نیست، که خودش یه امتیاز خیلی بزرگه.

مقایسه با شکایت کیفری از چک

شاید شنیده باشید که میشه از چک برگشتی شکایت کیفری هم کرد. این روش، هدفش مجازات صادرکننده چک هست و با روش های حقوقی که هدفشون فقط گرفتن پوله، فرق داره. اما این روش هم محدودیت های خودش رو داره:

• محدودیت های زمانی: برای شکایت کیفری، شما فقط ۶ ماه از تاریخ صدور چک فرصت دارید که چک رو برگشت بزنید و ۶ ماه هم از تاریخ گواهی عدم پرداخت فرصت دارید که شکایت کیفری رو مطرح کنید. اگه این مهلت ها بگذره، دیگه نمی تونید شکایت کیفری کنید.
• شرایط خاص: شکایت کیفری فقط علیه صادرکننده چک قابل طرحه و نه ظهرنویس یا ضامن. همچنین، اگه ثابت بشه که چک بابت تضمین بوده یا تاریخ نداره، یا تاریخش بعد از شکایت درج شده، یا چک سفید امضا بوده، یا حتی اگه صادرکننده بدهکاریش رو بعد از شکایت پرداخت کنه، دیگه نمی تونید شکایت کیفری رو پیگیری کنید.
• مزایا و معایب: مزیتش اینه که ممکنه صادرکننده چک به خاطر ترس از مجازات (مثل حبس)، سریع تر بدهیش رو پرداخت کنه. اما عیب بزرگش هم اینه که پروسه اش طولانی و پیچیده تر از اجراییه مستقیمه و اگر به نتیجه نرسه، ممکنه کلی وقت و انرژی شما هدر بره. از همه مهم تر، تو شکایت کیفری، هدف اصلی گرفتن پول شما نیست، بلکه مجازات شخص خاطیه.

پس، اگه دنبال راهی سریع و مطمئن برای گرفتن پولتون هستید، اجراییه مستقیم چک صیادی معمولاً بهترین گزینه است. شکایت کیفری رو بذارید برای زمانی که واقعاً فکر می کنید صادرکننده چک قصد فریب داشته و هدفتون فقط مجازات اون شخصه، نه فقط وصول مطالباتتون.

انتخاب روش مناسب برای وصول چک برگشتی، مثل انتخاب مسیر در یک سفر است؛ هر مسیر مزایا و معایب خود را دارد و هوشمندانه ترین انتخاب، رسیدن به مقصد با کمترین زمان و هزینه است.

نتیجه گیری

دیدیم که مراحل صدور اجراییه چک صیادی، یک روش فوق العاده کاربردی و کارآمد برای وصول مطالبات شماست. اگه چک صیادی برگشتی دستتونه و می خواید بدون دردسر و تو کمترین زمان ممکن به پولتون برسید، این روش بهترین راهیه که قانون گذار پیش پای شما گذاشته. دیگه خبری از دوندگی های طولانی تو دادگاه ها نیست و با رعایت چند تا نکته کلیدی، می تونید سریعاً به حقتون برسید.

تو این مقاله سعی کردیم همه چیز رو از سیر تا پیاز بهتون بگیم؛ از اینکه اجراییه مستقیم چیه و چه مزایایی داره تا شرایط لازم برای درخواستش و قدم به قدم مراحلش رو با هم مرور کردیم. نکات حقوقی مهمی مثل اینکه چه کسانی رو می تونید طرف دعوا قرار بدید، چقدر می تونید مطالبه کنید و چه اتفاقی برای چک های قدیمی یا چک هایی که بعد از برگشت منتقل میشن می افته رو هم براتون باز کردیم. حتی این روش رو با سایر روش های حقوقی و ثبتی هم مقایسه کردیم تا تفاوت ها براتون روشن بشه و بتونید با دید بازتری تصمیم بگیرید.

پس، یادتون باشه که اگه چک صیادی برگشتی دارید، نترسید و ناامید نشید. قانون پشت شماست. فقط کافیه مراحل رو دقیق و با حوصله دنبال کنید. اگه حس کردید پرونده تون پیچیده تر از حالت عادیه یا سوالات حقوقی خاصی براتون پیش اومده، حتماً با یه وکیل متخصص تو این زمینه مشورت کنید. اونا می تونن بهترین راهنمایی رو بهتون بدن تا بدون هیچ مشکلی به حق و حقوقتون برسید. امیدواریم این راهنما براتون مفید بوده باشه و با اطمینان کامل برای پیگیری مطالباتتون اقدام کنید.