هر چند وقت یکبار برای ارزیابی شنوایی باید اقدام کنیم؟

شنوایی حسی حیاتی و شگفت انگیز است که ما را به دنیای اطرافمان متصل می کند و نقش بسزایی در ارتباطات اجتماعی یادگیری امنیت و لذت بردن از زندگی ایفا می کند. تصور کنید که از شنیدن صدای دلنشین موسیقی گفتگوی صمیمانه با عزیزان آواز پرندگان در طبیعت و یا هشدارهای محیطی محروم شوید. کم شنوایی مشکلی شایع تر از آنچه تصور می کنید می تواند به تدریج و بدون آنکه متوجه شویم کیفیت زندگی مان را تحت تاثیر قرار دهد. بسیاری از افراد به دلیل روند تدریجی کاهش شنوایی متوجه این مشکل نمی شوند و زمانی به فکر ارزیابی شنوایی می افتند که مشکل جدی شده و تاثیرات منفی آن بر زندگی شان آشکار شده است.

در این مقاله جامع به بررسی اهمیت ارزیابی منظم شنوایی (شنوایی سنجی) و زمان مناسب برای انجام آن می پردازیم. همچنین با علائم هشدار دهنده کم شنوایی روش های تشخیص درمان های موجود و راهکارهای پیشگیری از این مشکل آشنا خواهیم شد.

چه زمانی باید به فکر ارزیابی شنوایی باشیم؟

تصمیم گیری در مورد زمان مناسب برای ارزیابی شنوایی تصمیمی پیشگیرانه و هوشمندانه در راستای حفظ سلامت شنوایی است. در حالت ایده آل ارزیابی شنوایی باید بخشی از معاینات دوره ای سلامت در نظر گرفته شود درست مانند چکاپ های سالانه برای بررسی فشار خون قند خون و سایر شاخص های سلامتی. اما به طور کلی زمان مراجعه برای ارزیابی شنوایی به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم :

• ارزیابی شنوایی نوزادان و کودکان : غربالگری شنوایی نوزادان در بدو تولد اقدامی حیاتی برای تشخیص زودهنگام کم شنوایی مادرزادی است. تشخیص و مداخله زودهنگام در این دوران تاثیر بسزایی در رشد گفتار و زبان و مهارت های ارتباطی کودک خواهد داشت. توصیه می شود تمامی نوزادان در روزهای اولیه پس از تولد تحت غربالگری شنوایی قرار گیرند. همچنین کودکان در سنین مدرسه و پیش از ورود به مدرسه نیز باید به طور دوره ای از نظر شنوایی مورد ارزیابی قرار گیرند به ویژه اگر سابقه عفونت گوش مکرر تاخیر در گفتار یا مشکلات یادگیری داشته باشند.
• ارزیابی شنوایی بزرگسالان : بزرگسالان نیز باید به طور منظم شنوایی خود را ارزیابی کنند به خصوص با افزایش سن. کاهش شنوایی مرتبط با افزایش سن (پیرگوشی) بسیار شایع است و معمولاً به تدریج و بدون علامت هشدار دهنده آشکار رخ می دهد. توصیه می شود بزرگسالان بالای ۵۰ سال حداقل هر دو تا سه سال یکبار شنوایی خود را ارزیابی کنند. افراد جوان تر که در معرض صداهای بلند (مانند کارگران صنایع پر سر و صدا موسیقی دانان شکارچیان) قرار دارند یا سابقه خانوادگی کم شنوایی دارند باید زودتر و به دفعات بیشتری شنوایی خود را ارزیابی کنند.
• ارزیابی شنوایی در صورت بروز علائم : مهم ترین زمان برای مراجعه به متخصص شنوایی بروز هرگونه علامت هشدار دهنده کم شنوایی است صرف نظر از سن. اگر متوجه هر یک از علائم ذکر شده در بخش بعدی شدید در اسرع وقت برای ارزیابی شنوایی اقدام کنید. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می تواند از پیشرفت کم شنوایی جلوگیری کرده و تاثیرات منفی آن بر زندگی را به حداقل برساند.

به طور خلاصه ارزیابی شنوایی باید به صورت دوره ای و بر اساس سن عوامل خطر و بروز علائم انجام شود. با انجام ارزیابی های منظم می توان کم شنوایی را در مراحل اولیه تشخیص داد و اقدامات درمانی و توانبخشی مناسب را به موقع آغاز کرد.

علائم هشدار دهنده کم شنوایی : زنگ خطر را جدی بگیرید

تشخیص زودهنگام کم شنوایی گام نخست در مسیر حفظ و بهبود کیفیت زندگی است. آگاهی از علائم هشدار دهنده این مشکل به شما کمک می کند تا به موقع به متخصص مراجعه کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در ادامه به مهم ترین علائم کم شنوایی اشاره می کنیم :

• مشکل در فهمیدن صحبت های دیگران به خصوص در محیط های شلوغ : یکی از شایع ترین و اولیه ترین علائم کم شنوایی دشواری در درک گفتار است به ویژه زمانی که صدای محیط بلند باشد. افراد مبتلا به کم شنوایی ممکن است در تشخیص کلمات درهم و برهم و تفکیک صدای گفتار از صدای پس زمینه دچار مشکل شوند. این مشکل معمولاً در مهمانی ها رستوران ها و مکان های شلوغ بیشتر خود را نشان می دهد.
• درخواست مکرر برای تکرار صحبت ها : اگر به طور مکرر از دیگران می خواهید صحبت هایشان را تکرار کنند یا آهسته تر صحبت کنند این می تواند نشانه کم شنوایی باشد. افراد مبتلا به کم شنوایی ممکن است حروف بی صدا را به خوبی نشنوند و در نتیجه بخشی از کلمات را از دست بدهند و برای فهمیدن کامل جمله نیاز به تکرار داشته باشند.
• بلند کردن صدای تلویزیون یا رادیو بیش از حد معمول : اگر اطرافیان شما از بلندی صدای تلویزیون یا رادیو شما شکایت می کنند یا شما متوجه می شوید که برای شنیدن واضح صدا مجبورید صدا را بیشتر از حد معمول بلند کنید این می تواند علامت کم شنوایی باشد. این علامت به ویژه در مورد صداهای زیر (مانند صدای زنان و کودکان) بیشتر خود را نشان می دهد.
• زنگ زدن گوش (وزوز گوش یا تینیتوس) : وزوز گوش یا تینیتوس احساس شنیدن صداهای غیرواقعی در گوش یا سر است که می تواند به صورت زنگ سوت وزوز خش خش و یا صداهای دیگر باشد. تینیتوس می تواند علامت بسیاری از مشکلات شنوایی از جمله کم شنوایی باشد. اگر به طور مداوم یا مکرر دچار وزوز گوش می شوید حتماً به متخصص شنوایی مراجعه کنید.
• مشکل در شنیدن صداهای زیر : کم شنوایی معمولاً ابتدا صداهای زیر (مانند صدای پرندگان زنگ تلفن صدای زنان و کودکان) را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر متوجه شده اید که در شنیدن این صداها دچار مشکل شده اید احتمال کم شنوایی وجود دارد.
• دوری گزینی از جمع و انزوای اجتماعی : مشکلات ارتباطی ناشی از کم شنوایی می تواند منجر به احساس خستگی ناامیدی و کلافگی در فرد شود. به تدریج فرد ممکن است از شرکت در جمع ها و فعالیت های اجتماعی اجتناب کند تا از موقعیت های دشوار و خجالت آور جلوگیری کند. انزوای اجتماعی می تواند تاثیرات منفی جدی بر سلامت روان و کیفیت زندگی داشته باشد.
• خستگی و کلافگی بیش از حد پس از مکالمات : افراد مبتلا به کم شنوایی برای فهمیدن صحبت های دیگران به تلاش و تمرکز بیشتری نیاز دارند. این تلاش مضاعف می تواند منجر به خستگی ذهنی و جسمی شود به خصوص پس از مکالمات طولانی یا در محیط های پر سر و صدا.
• سرگیجه و عدم تعادل : در برخی موارد کم شنوایی می تواند با مشکلات تعادلی و سرگیجه همراه باشد. گوش داخلی نقش مهمی در حفظ تعادل بدن ایفا می کند و آسیب به این ناحیه می تواند منجر به سرگیجه و عدم تعادل شود.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم به ویژه اگر به طور مداوم یا مکرر تجربه می شوند به متخصص گوش حلق و بینی یا شنوایی شناس مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می تواند از پیشرفت کم شنوایی جلوگیری کرده و به شما کمک کند تا کیفیت زندگی خود را حفظ کنید. به یاد داشته باشید که شنوایی سالم کلید ارتباط موثر و زندگی پربار است.

پیشگیری از کم شنوایی : محافظت از گنجینه شنوایی

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. خوشبختانه بسیاری از موارد کم شنوایی قابل پیشگیری هستند. با اتخاذ اقدامات پیشگیرانه مناسب می توان خطر ابتلا به کم شنوایی را به طور قابل توجهی کاهش داد و از گنجینه شنوایی خود محافظت کرد. در ادامه به مهم ترین راهکارهای پیشگیری از کم شنوایی اشاره می کنیم :

• محافظت از شنوایی در برابر صداهای بلند : قرار گرفتن در معرض صداهای بلند مهم ترین عامل خطر قابل پیشگیری برای کم شنوایی است. صداهای بلند می توانند به سلول های مویی حساس در گوش داخلی آسیب برسانند و منجر به کم شنوایی حسی-عصبی دائمی شوند. برای محافظت از شنوایی در برابر صداهای بلند اقدامات زیر را انجام دهید :
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض صداهای بسیار بلند : تا حد امکان از حضور در مکان های پر سر و صدا (مانند کنسرت های موسیقی راک کارخانه ها فرودگاه ها) خودداری کنید.
• استفاده از محافظ شنوایی : در صورت اجتناب ناپذیر بودن حضور در محیط های پر سر و صدا از محافظ های شنوایی مانند گوشی های محافظ صدا (earmuffs) یا گوش بندهای طبی (earplugs) استفاده کنید. گوشی های محافظ صدا و گوش بندهای طبی شدت صدای ورودی به گوش را کاهش می دهند و از آسیب رسیدن به گوش داخلی جلوگیری می کنند.
• کاهش صدای وسایل صوتی شخصی : هنگام استفاده از هدفون یا هندزفری برای گوش دادن به موسیقی یا تماشای فیلم صدا را در حد متعادل نگه دارید و از افزایش بیش از حد صدا خودداری کنید. قانون ۶۰/۶۰ را رعایت کنید : بیش از ۶۰ دقیقه در روز با صدای بالاتر از ۶۰ درصد حداکثر صدای دستگاه صوتی شخصی گوش ندهید.
• استراحت دادن به گوش : پس از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند به گوش های خود استراحت دهید و مدتی در محیط آرام و ساکت بمانید تا سلول های مویی فرصت ترمیم پیدا کنند.
• مراقبت از سلامت عمومی : برخی از بیماری های زمینه ای می توانند خطر ابتلا به کم شنوایی را افزایش دهند. کنترل و مدیریت این بیماری ها می تواند به پیشگیری از کم شنوایی کمک کند :
• کنترل بیماری های قلبی-عروقی : بیماری های قلبی-عروقی (مانند فشار خون بالا بیماری عروق کرونر) می توانند جریان خون به گوش داخلی را مختل کنند و خطر کم شنوایی را افزایش دهند. رژیم غذایی سالم ورزش منظم کنترل فشار خون و کلسترول می تواند به حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از کم شنوایی کمک کند.
• کنترل دیابت : دیابت نیز می تواند به عروق خونی کوچک گوش داخلی آسیب برساند و خطر کم شنوایی را افزایش دهد. کنترل قند خون از طریق رژیم غذایی ورزش و دارو درمانی برای پیشگیری از کم شنوایی در افراد دیابتی بسیار مهم است.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن جریان خون به گوش داخلی را کاهش می دهد و خطر کم شنوایی را افزایش می دهد. ترک سیگار یکی از مهم ترین اقدامات برای حفظ سلامت شنوایی و پیشگیری از کم شنوایی است.
• اجتناب از داروهای اتوتوکسیک : برخی از داروها (داروهای اتوتوکسیک) می توانند به گوش داخلی آسیب برسانند و منجر به کم شنوایی شوند. این داروها شامل برخی از آنتی بیوتیک ها (مانند آمینوگلیکوزیدها) داروهای شیمی درمانی (مانند سیس پلاتین) داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مانند آسپرین و ایبوپروفن) در دوزهای بالا و داروهای ادرارآور (مانند فوروزماید) می شوند. در صورت نیاز به مصرف داروهای اتوتوکسیک با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی صحبت کنید و در صورت امکان از داروهای جایگزین استفاده کنید. در صورت مصرف داروهای اتوتوکسیک شنوایی خود را به طور منظم ارزیابی کنید تا در صورت بروز کم شنوایی به موقع تشخیص داده شود.
• واکسیناسیون : برخی از بیماری های عفونی (مانند سرخک اوریون مننژیت) می توانند منجر به کم شنوایی شوند. واکسیناسیون در دوران کودکی می تواند از ابتلا به این بیماری ها و کم شنوایی ناشی از آن ها جلوگیری کند.
• معاینات منظم گوش : انجام معاینات منظم گوش توسط متخصص گوش حلق و بینی به تشخیص زودهنگام مشکلات گوش و پیشگیری از کم شنوایی کمک می کند. به خصوص اگر سابقه عفونت گوش مکرر وزوز گوش یا سابقه خانوادگی کم شنوایی دارید معاینات منظم گوش را جدی بگیرید.

با رعایت این راهکارهای پیشگیرانه می توانید خطر ابتلا به کم شنوایی را به طور قابل توجهی کاهش داده و از شنوایی خود در تمام طول عمر محافظت کنید. شنوایی سالم هدیه ای ارزشمند است که باید از آن به خوبی مراقبت کرد.

نتیجه گیری : شنوایی سالم زندگی با کیفیت تر

شنوایی حسی گران بها و حیاتی است که نقش اساسی در ارتباطات یادگیری امنیت و لذت بردن از زندگی ایفا می کند. ارزیابی منظم شنوایی اقدامی پیشگیرانه و ضروری برای حفظ سلامت شنوایی در تمام سنین است. تشخیص زودهنگام کم شنوایی کلید مداخله به موقع و جلوگیری از پیشرفت آن است. خوشبختانه امروزه روش های درمانی متنوع و موثری برای کم شنوایی وجود دارد که می تواند به افراد مبتلا کمک کند تا دوباره از شنیدن لذت ببرند و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند. پیشگیری از کم شنوایی از طریق محافظت از شنوایی در برابر صداهای بلند مراقبت از سلامت عمومی و اجتناب از داروهای اتوتوکسیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. راهکارهای خانگی نیز می توانند به بهبود نسبی شنوایی و تسهیل ارتباطات در افراد مبتلا به کم شنوایی کمک کنند. با افزایش آگاهی در مورد اهمیت شنوایی و اتخاذ اقدامات مناسب برای حفظ و مراقبت از آن می توانیم از این حس ارزشمند محافظت کرده و زندگی سالم تر و پربارتری را تجربه کنیم. شنوایی سالم حق شماست و سمعک ترنم در این مسیر در کنار شماست. 

پرسش های متداول

سوال ۱ : هر چند وقت یکبار باید شنوایی خود را ارزیابی کنم؟

توصیه می شود بزرگسالان بالای ۵۰ سال حداقل هر دو تا سه سال یکبار شنوایی خود را ارزیابی کنند. افراد جوان تر که در معرض صداهای بلند قرار دارند یا سابقه خانوادگی کم شنوایی دارند باید زودتر و به دفعات بیشتری شنوایی خود را ارزیابی کنند. در صورت بروز هرگونه علامت هشدار دهنده کم شنوایی در اسرع وقت برای ارزیابی شنوایی اقدام کنید صرف نظر از سن. نوزادان نیز باید در روزهای اولیه پس از تولد تحت غربالگری شنوایی قرار گیرند.

سوال ۲ : آیا کم شنوایی قابل درمان است؟

بله بسیاری از انواع کم شنوایی قابل درمان هستند. درمان کم شنوایی بسته به نوع میزان و علت آن متفاوت است و می تواند شامل سمعک کاشت حلزون جراحی دارو درمانی و وسایل کمک شنوایی باشد. حتی در مواردی که کم شنوایی به طور کامل قابل درمان نباشد می توان با استفاده از سمعک و توانبخشی شنوایی کیفیت شنوایی و زندگی فرد را به طور قابل توجهی بهبود بخشید.

سوال ۳ : هزینه ارزیابی شنوایی چقدر است؟

هزینه ارزیابی شنوایی بسته به نوع آزمایش ها مرکز شنوایی سنجی و تعرفه های بیمه متفاوت است. به طور کلی ارزیابی شنوایی با تون خالص و گفتاری هزینه نسبتاً کمی دارد. برای اطلاع دقیق از هزینه ارزیابی شنوایی می توانید با مراکز شنوایی سنجی یا بیمه های درمانی خود تماس بگیرید. به یاد داشته باشید که هزینه ارزیابی شنوایی سرمایه گذاری ارزشمندی در سلامت شنوایی و کیفیت زندگی شماست.