وفاداران آسمان تهران
آفتاب نیوز :
چه کسی می داند که آسمان تهران چه تعداد و چند نوع پرنده دارد؟ برخی معتقدند که آلودگی هوا که نفسی برای آدم ها نگذاشته، فقط یاکریم و کلاغ را برای شهر تهران باقی گذاشته است؛ حالا که این روزها پایتخت هوای آفتابی و بهاری دارد از گوشه و کنار شهر، می توان صدای پرنده ها را شنید. شاید با این توصیف بتوان گفت که باران و کیفیت خوب هوا، پرندگان را به آسمان تهران بازگردانده است. اما حقیقت این است که هنوز هم صدها گونه پرنده در این کلانشهر وجود دارد که با وجود انواع آلودگی ها، این شهر را ترک نکرده اند. حتی به گفته یکی از اساتید این حوزه هر سال یک پرنده به شهر تهران اضافه می شود.
به گفته حلیا سادات حسینی، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران؛ بیش از 210 گونه پرنده توسط پرنده نگرها و علاقه مندان این حوزه، در تهران مشاهده شده و به ثبت رسیده است که به صورت بومی یا مهاجر (مهاجرعبوری، مهاجر پاییز-زمستان و بهار-تابستان) در شهر حضور دارند یا رفت و آمد می کنند.
زیستگاه های مختلف تهران
رصدهای پرنده نگری نشان می دهد که مناطق کوهستانی ازجمله بوستان ها و بوستان های جنگلی مثل پارک های جمشیدیه، سعدآباد و گلابدره محل مناسبی برای بهار و تابستان گذرانی گونه های مهاجری هستند که هنوز هم به تهران می آیند. همچنین در مناطق بیابانی و دشت های جنوبی، پرندگانی نظیر بادخورک ها و چک چک ها زندگی می کنند و تهران به دلیل تنوع زیستی بالایی که دارد جاذبه خوبی برای پرنده هاست. این موارد را در کنار صدها هزار بال کبوتر، کلاغ، قمری و گنجشک که در کل سال در شهر حاضر هستند، بگذارید.
این مسیول می گوید: هر کدام از جاذبه های تهران از بوستان ها تا باغ ها و کشتزارها، دریاچه های مصنوعی، رود دره ها، پهنه های کوهپایه ای و تپه ماهوری ها، هر کدام به فراخور نوع بستر اکوسیستمی خود، پذیرای گونه های مختلف پرندگان هستند که مورد توجه حفاظت و گسترش پوشش گیاهی قرار دارند. به گفته این مسیول به همین جهت است که اداره کل محیط زیست شهرداری تهران، مخالف نگهداری پرندگان در قفس و اسارت و موافق رویکرد دیدن پرندگان به صورت آزاد در طبیعت است.
پرنده نگری در تهران
پرنده نگری یا تماشای پرندگان آزاد در طبیعت یکی از شاخه های اکوتوریسم یا طبیعت گردی است که علاقه مندان فراوانی دارد و مدتهاست بین مردم دنیا رواج یافته است. این مسیول می گوید: علاقه مندان به این موضوع می توانند با دوربین دوچشمی و کتابچه های راهنما با حضور کارشناسان پرنده نگری که به معرفی شناسایی گونه های مختلف پرنده آزاد در طبیعت و آشنایی با نام، راسته، خانواده، نحوه زیست، تغذیه و زادآوری آنها می پردازند، به این موضوع بپردازند.
آنگونه که حسینی می گوید: اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار از سال 1394 سایت های پرنده نگری بوستان شهر (منطقه 12) و دریاچه شهدای خلیج فارس (منطقه 22) را با همکاری ادارات محیط زیست این مناطق راه اندازی کرده است.
به گفته او، همچنین، شورای اسلامی شهر تهران، شهرداری تهران را ملزم به «جلوگیری از ایجاد و توسعه مراکز نگهداری از گونه های حیات وحش» کرده است و به همین جهت، این اداره کل، تمامی مراکز نگهداری حیات وحش در شهرداری را که فاقد مجوز محیط زیست هستند را جمع کرده است.
تا 50 سال پیش در تهران پرندگان خاصی از جمله لک لک و جغد زندگی می کردند اما در نیم قرن اخیر این پرندگان در این شهر دیده نشده اند، حسینی می گوید: پرندگانی مانند شاه طوطی، طوطی طوق صورتی، بلبل خرما، سار، سهره ها، چرخ ریسک ها، دارکوب باغی، کلاغ ابلق، زاغی، کبوتر چاهی، قمری و… همچنان در تهران حضور دارند. به عنوان مثال در بوستان های قدیمی شمال، شرق و مرکز شهر تهران از جمله بوستان جمشیدیه (منطقه 1)، بوستان پلیس (منطقه 4)، بوستان شهر (منطقه 12) و همچنین کاخ موزه های شمال تهران که درختان کهنسال و بلند چنار یا کاج دارند می توان شاه طوطی ها را مشاهده کرد.
تنوع زیستگاهی در تهران باعث حضور پرندگان بومی، مهاجر فصلی و عبوری شده و پرندگانی مانند سهره پیشانی سرخ یا توکای سیاه در بوستان جمشیدیه دیده می شوند. به گفته مدیر کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، شاید این پرندگان کمتر به نگاه شهروندان بیایند اما عواملی مثل جایگزین شدن درختان غیرمثمر مانند سوزنی برگ ها و اقاقیا به جای درختان مثمر مانند توت، خرمالو، گیلاس، انجیر و… در جلب پرندگان میوه خوار و حشره خوار نقش مهمی دارند. همچنین حضور کلاغ ها به دلیل تغذیه از زباله های شهری، جمعیت آنها بشدت افزایش یافته و با خوردن تخم و جوجه پرندگان دیگر یا تعقیب و فراری دادن آنها موجب کاهش جمعیت پرندگان می شوند. عوامل دیگری مانند آلودگی هوای شهر تهران و تخریب زیستگاه، تهدیدات دیگری برای تنوع گونه های پرندگان تهران شده است.
سایت های پرنده نگری
آبگیرهای مصنوعی تهران در دهه های اخیر به مامن زمستان گذرانی پرندگان مهاجر تبدیل شده و ظرفیتی را به وجود آورده تا دوستداران طبیعت به خصوص در حوزه «پرنده نگری» در این عرصه فعالیت داشته باشند. حسینی درخصوص وضعیت سایت های پرنده نگری شهر تهران می گوید: نخستین سایت های پرنده نگری در تهران، در بوستان شهر و دریاچه شهدای خلیج فارس راه اندازی شد که شهروندان و علاقه مندان به کمک کارشناسان پرنده نگری، با دوربین دوچشمی، تلسکوپ و کتابچه به معرفی پرندگان آزاد طبیعت می پردازند. در حال حاضر نیز کلبه پرنده نگری بوستان شهر در حال فعالیت است.
هرچند قرارداد پیمانکار و مشاور تنوع زیستی منطقه 22 در کلبه پرنده نگری دریاچه شهدای خلیج فارس، به اتمام رسیده است اما در حال پیگیری و فعال سازی مجدد است. با وجود این او می گوید: یکی از موضوعات مهم، مناسب سازی فضاهای زیست پرندگان است تا هم پرنده ها در زیستگاه شان دور از دسترس شکارچیان بمانند و هم در عین حال مردم به عنوان فضاهای گردشگری از این محیط ها استفاده کنند.این مسیول می گوید: نصب و جایگذاری مناسب المان های جذب پرندگان از راه های مناسب برای حضور توام با آرامش پرندگان در زیستگاه ها و محل های مناسب پرندگان است. به عنوان مثال در بوستان بعثت (منطقه 16)، آشیانه سازی پرندگان صورت گرفته که باید بر حسب نوع گونه ای که در آن مکان وجود دارد و شناسایی شده اند، طراحی و ساخته شود و از نصب لانه های غیراستاندارد جلوگیری شود. زیرا گونه های پرندگان مختلف دارای اندازه بدن و رفتارهای مختلفی هستند که هر لانه متناسب با نوع گونه طراحی می شود. از دیگر المان های جذب پرندگان می توان به دان خوری و آبخوری اشاره کرد. البته در ارتباط با دان خوری باید فرهنگ سازی صورت گیرد، زیرا شهروندان باید فقط از دانه های ریز گندم، جو و ذرت خردشده برای پرندگان استفاده کنند و از ریختن غذاهای باقیمانده روزانه خود در دان خوری ها اجتناب کنند. از سوی دیگر می توان با کاشت درختان و درختچه های مثمر، باعث حضور و جذب بیشتر پرندگان میوه خوار شد.
موزه طبیعت تهران
در تهران موزه طبیعت و حیات وحش دارآباد (منطقه 1)، موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار (منطقه 10) و موزه تنوع زیستی پارک طبیعت پردیسان (مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست) موزه های طبیعی تهران هستند که در این موزه ها اکثر جانوران به صورت تاکسیدرمی شده برای آشنایی شهروندان، خصوصاً کودکان و نوجوانان، با انواع گونه های مختلف جانوری که در اکوسیستم شهری حضور ندارند، احداث شده است که در باغ پرندگان لویزان (منطقه 4 شهرداری) گونه های مختلف پرنده آبزی و خشکی زی مربوط به زیستگاه های مختلف، حفاظت و نگهداری می شوند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "وفاداران آسمان تهران" هستید؟ با کلیک بر روی حوادث، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "وفاداران آسمان تهران"، کلیک کنید.
