13 زبان و گویش ایرانی در معرض نابودی است!

دبیر شورای فرهنگ عمومی درباره مسایل مرتبط با میراث فرهنگی ناملموس از جمله نابودی 13 زبان و گویش ایرانی، اهمیت توسعه گردشگری غذا، حفظ برخی دانش های بومی و محلی و… توضیحاتی ارایه کرد.

به گزارش تیتروز، سیدمجید امامی با تاکید بر اینکه زیست بوم گرایی و توجه به میراث ناملموس یکی از نهاده های مولد اقتصاد فرهنگ بنیان و جهش تولید بر بستر مشارکت مردم است، گفت: البته در این زمینه باید دولتمردان هم کمک کنند که این فرهنگ رشد کند.

او افزود: میراث گاهی یک عادت، سنت، رویه و رفتار است که می تواند منبع حیات و توسعه باشد به شکلی که پاسداشت، حفاظت، گسترش و بهره گیری از آنها هوشمندانه ترین مسیر برای هدایت فرهنگی جوامع است.

امامی با اشاره به توجه جهان به موضوع میراث ناملموس، اظهار کرد: «کنوانسیون پاسداشت میراث ناملموس» بیش از 30 سال است که توسط بیش از 180 کشور پذیرفته شده و علی رغم اینکه سال ها فرایند ثبت مان متوقف بود، اما اکنون جمهوری اسلامی ایران رتبه پنجم جهان را در ثبت میراث ناملموس، یعنی همین آیین ها و سنت ها دارد. به عنوان مثال ثبت افطار و سنت های ماه رمضان در اجلاس گذشته انجام شد که در روزهای اخیر شاهد برگزاری مناسبت هایی وابسته به آن بودیم.

او به اهمیت توسعه گردشگری غذا اشاره کرد و گفت: حتما باید به این سمت برویم که تورهای ویژه ماه رمضان برای مواجهه مردم جهان و سیاحان مختلف با آیین های مختلف ماه رمضان و گردشگری غذا داشته باشیم. ما در ایران بالغ بر 50 یا 60 نوع حلیم، آش و سوپ داریم که اتفاقا بیشتر در افطار مصرف می شود. از طرفی با این حرکت می توانیم فرهنگ افطاری دادن را هم تقویت کنیم. متاسفانه در ثبت غذاها نسبت به ثبت آیین ها کمتر توفیق داشتیم و باید در این زمینه بیشتر فعالیت کنیم.

میراث ناملموس برای خاطره بازی نیست!

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با تاکید بر اینکه میراث ناملموس یک دکور یا یک عکس در کتابخانه ها برای خاطره بازی نیست، بیان کرد: میراث ناملموس بخش های مختلفی را دربر می گیرد؛ به عنوان مثال در پرونده «مهارت ساخت و نواختن عود» با موسیقی مواجه هستیم یا مثلا در مورد غذا، از ایران نان لواش ثبت میراث ناملموس شده است و به طور کلی میراث ناملموس دربرگیرنده ابعاد مختلفی است که می توانند آفریننده اقتصاد و تمدنی در مسیر پیشرفت کشور باشند.

اهمیت توجه به «اقتصاد فرهنگ»

او با اشاره به قید «مشارکت مردم» در شعار سال 1403، گفت: متاسفانه نگاه خطی و لیبرال به توسعه که هنوز هم در نظام برنامه ریزی کشور ما وجود دارد به این موضوع توجه نمی کند که تنوع فرهنگی اتفاقا منبع تولید واقعی و رفاه است. نظام توسعه می رود در جایی کشت و صنعت راه می اندازد و رویه هزاران سال زندگی تمدنی مردم را تغییر می دهد یا مثلا در جایی شهرک صنعتی احداث می کند که هزاران سال زنان و مردان آنجا با شیوه مخصوص خود و با شکلگیری برخی زنجیره ها زندگی خود را اداره می کردند با این وجود لازم است که ما هم از این بستر حمایت کنیم.

او بخشی از میراث ناملموس را دانش های سنتی معرفی کرد و ادامه داد: اکنون یکی از مواریث سنتی ایران که ثبت جهانی شده، دانش لنج سازی است، اما متاسفانه دارد از دست می رود. بر اساس «کنوانسیون پاسداشت میراث ناملموس» ما موظفیم هر کاری می توانیم برای حفظ این میراث انجام دهیم. لنج سازی یک دانش سنتی بی نظیر است که هزاران سال است ایرانیان از آن بهره می گیرند. اکنون نیز با وجود اینکه دانش مدرن کشتی سازی آمده، اما به دلایلی لنج سازی هنوز می تواند مورد اقبال باشد.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به اینکه هنوز بسیاری از مردم دنیا دوست دارند حتی یک بار در عمرشان با یک لنج سنتی سفر کنند، گفت: این بازگشت به سنت ها یک روند جهانی دارد.

او تاکید کرد: چرا باید در استان های جنوبی فقیر داشته باشیم در حالی که میراث لنج سازی وجود دارد؟ مردم دارند لنج سازی را فراموش می کنند. استادکارهای لنج سازی هم این روزها 80 یا 90 ساله شده اند. میراث ناملموس یکی از نهاده های مولد اقتصاد فرهنگ بنیان و جهش تولید بر بستر مردم است.

امامی علت بقای نوروز را وجود اقتصاد نوروز دانست و بیان کرد: در فرهنگ نوروز طهارت، صله رحم، نو شدن، انس با طبیعت، آشتی با طبیعت، ما چه می خواهیم از نظام فرهنگی مان؟ توسعه آیین های ایرانی و اسلامی مانند نوروز از برنامه های مهم دولت است تا بر بستر آن، نشاط اجتماعی گسترش یابد. نوروز ثبت جهانی و جزء تقویم آیینی سازمان یونسکو است و 12 کشور محور نوروز هستند. ثبت و تقویت میراث ناملموس با توسعه، پیشرفت اقتصادی و معیشت مردم بیگانه نیست، فقط باید در بخش نظام برنامه ریزی توسعه کشور، چشم ها را شست و شکل دیگر نگاه کرد.

امامی به ثبت 7 روز محصول در تقویم رسمی کشور اشاره و اظهار کرد: روزهای انار، گندم و نان، گل محمدی و گلاب، عسل، زعفران، زیتون و خرما به تقویم اضافه شده است که اگر بخش فرهنگی آن را درک کنیم و به درستی مورد توجه نظام توسعه قرار گیرد، مردم می تواننند تولید را محقق کنند و دیگر لازم نیست برای ایجاد شغل، مرتب دست به دهان دولتمردان باشند.

لزوم توجه به نهاده های فرهنگی – اقتصادی

او توجه به محصولات و نام گذاری برخی روزهای تقویم به نام آنها را بخشی از توجه به اقتصاد فرهنگی دانست و ادامه داد: انشاالله 31 اردیبهشت ماه یک رویداد دانش بنیان در خصوص شرکت های دانش بنیان و فرهنگ بنیان حوزه ی گلاب و عطر برگزار می شود تا به این نهاده فرهنگی – اقتصادی توجه بیشتری شود.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور افزود: می دانیم که در صنعت اسانس درحال خام فروشی هستیم. اسانس تولیدی ما از کارخانه های قمصر و کاشان به فرانسه می رود در حالی که با توجه به این بخش و حتی رونق تولید خانگی و تولید دانش بنیان می توان از این فضا دور شد. 

او ادامه داد: عددهای دوستان ما در ستاد مرکزی مقابله با قاچاق کالا و ارز نشان دهنده ورود چند میلیون دلار عطر و ادکلن قاچاق به کشور است. ما درحالی نفت می فروشیم و خوشبو کننده وارد می کنیم که ماده موثره آن را خودمان از بیش از 16 گل معطر ایرانی تولید و صادر می کنیم. در واقع شرکت های فرانسوری از کارگاه های تولید اسانس پیش خرید می کنند تا با محصول خام فرآورده تولید کنند.

امامی تاکید کرد: باید به سمت شهرک های صنایع خلاق برویم که زیرساخت آنها در حال فراهم شدن است. اخیرا شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه خیلی خوبی در این زمینه داشت که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری جهاد دانشگاهی در حال نگارش آیین نامه آن است. امیدوارم شهر جهانی صنایع خلاق ایران، پردیس های مختلفی داشته باشد. 

ثبت 14 شهر ایران در شبکه شهرهای خلاق

او با اشاره به اینکه بالغ بر 14 شهر ایران در شبکه شهرهای خلاق ثبت شدند، گفت: شهرهای خلاق یعنی شهرهایی که ذات شان مولد فرهنگ است. دو شهر کرمانشاه و رشت در این زمینه ثبت شده اند.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به اینکه سال گذشته حدود 200 غذای گیلانی با پرونده ثبت ملی شد، اظهار کرد: باید بتوانیم در رونق گردشگری از آنها استفاده کنیم. غذاهای ایرانی متناسب با انواع طبع و شرایط اقلیمی طراحی شده است و باید بر پرونده آنها به شکل جدی کار کرد که در این دوره به جدیت دنبال این موضوع هستیم. البته در بحث ثبت جهانی باید بپذیریم که سهمیه داریم یعنی نمی توان بیشتر از سهمیه چیزی ثبت کرد.

او ادامه داد: برنامه ملی ترویج غذای خانوادگی را آماده کرده ایم که نیازمند برگزاری جشنواره های غذا است. سال قبل قصد برگزاری چنین جشنواره ای را داشتیم که البته مشکلات مالی اجازه اجرا نداد. مردم با اطلاعیه و نوشته با غذاهای سنتی خود آشتی نمی کنند، باید بیایند در گردهمایی های مرتبط شرکت کنند.

امامی به برگزاری رویداد ملی نان در کرمان اشاره کرد و گفت: از بیش از 20 استان ایران انواع نان و شیرینی تهیه و جشن نان برگزار شد تا به سمت استفاده از نان سالم برویم.

13 زبان و گویش ایرانی در معرض نابودی

او که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می کرد درباره اقداماتی که در زمینه حفظ لهجه ها و گویش های محلی انجام شده است، توضیح داد: لهجه جزو مسایل ملی و جهانی است. مسیله زبان های در حال زوال در جهان مطرح است و سازمان یونسکو اطلسی بر اساس خود اظهاری کشورها، از زبان ها و گویش های در حال زوال منتشر می کند. فکر می کنم حدود 13 زبان و گویش ایرانی در معرض زوال هستند. در معرض زوال یعنی کسی دیگر به آنها گویش نمی کند و نابودی یک زبان و گویش؛ نابودی یک فرهنگ است.

امامی ادامه داد: دوستان مان در دایره المعارف بزرگ اسلامی سال ها قبل یک کار خوبی را انجام دادند که تقریباً ضبط صوتی آواها، واج ها و جزییات بیش از 260 زبان و گویش ایرانی را انجام دادند. من باز این جا به کم کاری همه نهادهای مرتبط اقرار می کنم. فکر می کنم این حمله ای که به زبان فارسی شده و در مقابل آن؛ پاسداشت زبان فارسی و جدی گرفتن زبان معیار کار درستی هم هست، ما را از پاسداشت گویش ها و زبان های متنوع غیرفارسیِ ایران زمین غافل کرده و من این انتقاد را به خودمان و همه دارم.

او تاکید کرد: شبکه های استانی صداوسیما یکی از موفق ترین پروژه های ملی و جهانی در نگهداشت زبان های محلی را دارند. البته از سوی دیگر آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی در مطالعات این موارد کم کاری دارد.

امامی در پایان سخنان خود، اظهار کرد: وعده می دهم که بیانیه راهبردی تنوع فرهنگی اقوام و زبان های ایرانی که یک سند راهبردی است، انشاء الله تا قبل از روز جهانی تنوع فرهنگی تا یک خرداد به تصویب می رسد و این اولین سند برخاسته از قانون اساسی است. قانون اساسی ما طرفدار تنوع فرهنگی و فرهنگ های متنوع مردم ایران است. امیدوارم به عنوان اولین سند مستقل بعد از قانون اساسی در این زمینه راهنمای فعالیت ها و الزام بر تلاش مسیولین برای ترویج تنوع های فرهنگی ایرانیان خصوصاً زبان باشد و انشاء الله دیگر نگوییم در ایران 13 زبان و گویش در حال زوال داریم.

پایان خبر تیتروز