روایتی از «کاخ جهان نما» در مستند «نمایی از جهان»

تیتروز/اصفهان فیلم مستند «نمایی از جهان» روایتی از تخریب، گزارش باستان شناسی و برداشت داستانی از کاوش های باستان شناسیِ کاخ جهان نما را همراه با تحلیل های معماری در خود جای داده، و از هوش مصنوعی برای کسب داده ها درمورد این کاخ استفاده شده است.

امیر اعلا عدیلی، کارگردان مستند «نمایی از جهان» به تیتروز گفت: موضوع این مستند، تخریب کاخ جهان نما است که در محدودۀ دروازه دولت اصفهان واقع است و ساخت مستند «نمایی از جهان» نیز با حفاری های باستان شناسی دراین خصوص، گره خورده است.

او با بیان اینکه در مستند «نمایی از جهان»، روایتی از تخریب، گزارش و اکتشافات باستان شناسی به صورت کلی و برداشتی داستانی از کاوش های باستان شناسی ارایه شده است، اضافه کرد: در کاوش ها، پایۀ قلیانی از جنس سفال لعابدار با امضای «ابراهیم معصوم زاده» کشف شد. ما در ادامه، نوادگانِ صاحب این امضاء را یافته و متوجه شدیم که خاندان معصوم زاده همچنان به کار کاشی کاری و ساخت گلدان های لعاب دار مشغول هستند. از آثار مشهور این خاندان می توان به کاشی کاری صحن هارون ولایت اصفهان اشاره کرد که اثر «استاد حسین معصوم زاده» است و نکته جالب این تزیین در  آن است که آفتاب رنگش را تغییر می دهد.

عدیلی که نویسندگی، کارگردانی، تهیه کنندگی و پژوهشگری مستند «نمایی از جهان» را نیز برعهده داشته است، خاندان معصوم زاده را از خانواده های معروف اصفهان در کاشی کاری دانست و ادامه داد: «عباس معصوم زاده» از نوادگان ابراهیم معصوم زاده بود که در ساخت این مستند با ما همکاری کرد و متاسفانه به تازگی جان خود را در سانحه تصادف از دست داده اند. «عباس معصوم زاده» برای آموزش تجربی کاشی کاری به دانشگاه هنر اصفهان نیز دعوت می شدند. بخش بغرنج سرگذشت ایشان آنجاست که کارگاه کاشی کاری شان به علت فرسودگی، تخریب و ایشان در کارگاه پولکی سازی مشغول به کار شده بودند.

زنده یاد استاد عباس معصوم زاده، کاشی کار

عدیلی، استفاده از هوش مصنوعی را وجه تمایز شاخص و نوآوری در مستند «نمایی از جهان» با سایر مستندها دانسته و اظهار کرد: با توجه به اینکه تعداد عکس های موجود از کاخ جهان نما کمتر از انگشتان دو دست بود، ما برای اولین بار از هوش مصنوعی استفاده کردیم و تصاویری از بناهایی مشابه کاخ جهان نما خلق کردیم.

این مستندساز ادامه داد: هیچ بعید نیست که بناهای متعددی مشابه با ساختار معماری کاخ جهان نما در گذشته ساخته شده باشند که امروزه اثری از آن ها نیست و هوش مصنوعی می تواند دریچه های جدیدی از بناهایی که هیچ اثری از آنها نیست را به روی ما باز کند.

عدیلی که پس از اتمام ساخت مستند «بوی فروردین» با موضوع باغ سعادت آباد، «عمارت هفت دست» و «اخ آیینه خانه» در سال 1394، مشغول ساخت مستند «نمایی از جهان» شده است، افزود: از سال 1395 مشغول آماده سازی این مستند شدیم و به دلایلی، برای مدتی کار متوقف شد. هم اکنون پروژه از سر گرفته شده و آماده اکران خصوصی برای مخاطبان خاص است.

او با اشاره به عوامل تولید مستند «نمایی از جهان»، گفت: زنده یا «استاد جمشید مظاهری» و «دکتر عبدالله جبل عاملی» از نظر تاریخ و معماری، دریچه های ارزشمندی را برای ما گشودند. «عادل عدیلی» نیز در حوزه هوش مصنوعی از مشاوران این مستند بودند. همچنین مشاور باستان شناسی و مشاور طرح این مستند «دکتر علی شجاعی اصفهانی» بودند که به غیر از اطلاعات یافته های معماری، اشیاء مکشوفه را نیز در اختیار ما گذاشتند. «مهندس محمد ربانی» نیز از معمارانی هستند که برای تحلیل سازۀ معماری به ما کمک کردند. من نیز پژوهشگر و معمار هستم و در مورد مسایل معماری، نظرات و مستندات را تحلیل و پس از جمع بندی به تصویر درآوردم.

نویسنده، کارگردان و تهیه کنندۀ مستند «نمایی از جهان» افزود: «امین گودرزی» نیز راوی و گوینده مستند است، ضمن اینکه شعری با مضمون تخریب این بنا توسط «عرفان عدیلی» سروده شد که «امیراحسان فدایی» آن را در قالب آواز شوشتری با نوای ساز «رشید یزدانیار» اجرا کرد. استاد عباس معصوم زاده و خانوادۀ ایشان نیز با ما همکاری داشتند و مرحوم آقای «مرتضی پورموسی»عکاس و اصفهان شناس نیز روایتی در مستند «نمایی از جهان» ارایه و باعث انسجام روایت مستند شدند.

محمد ربانی، معمار

این مستندساز خاطرنشان کرد: تدوین، صداگذاری و گویندگی این مستند نیز انجام شده و در مجموع، مستند «نمایی از جهان» در مدت زمان 25 تا 30 دقیقه آمادۀ نمایش است و ممکن است که مستند را برای داوری به جشنواره ها نیز بفرستم.

عدیلی تصریح کرد: این بنا که در قسمت جنوبی مجسمه چوگان امروزی در ابتدای چهاربارغ قرار داشته و به نوعی ورودی دولت خانه صفوی در قدیم بوده است. تا زمان مشروطه نیز سربازان در جوار آن دیده می شدند و کارکردی چون کاخ دروازه داشته است. اما توسط «بانو عظمی» خواهر «ضل السلطان» حاکم اصفهان در دوره قاجار تخریب می شود.

او با بیان اینکه اطلاعاتی همچون نمونه های مشابه بنای جهان نما، نمونۀ پوشش مردم، مشخصات اقلیمی و روایت های تاریخی را به هوش مصنوعی داده و از آن خواستیم که عمارت هایی با مشخصات معماری و فنی خواسته شده، خلق کند، اظهار کرد: هوش مصنوعی، ایده های خوبی در خصوص معماری، سازه، مقرنس سازی و تزیینات بنا به ما داد که جای کار دارد و هیچ بعید نیست که در گذشته نیز معمارانی چنین ابداعات و ایده هایی داده باشند اما آثارشان از بین رفته و به دست ما نرسیده باشد.

پایان خبر تیتروز