کالبدشکافی یک پیوند نامبارک – تیتروز

برنامه هسته ای ایران ابتدا بالنفسه برای غرب حساسیت برانگیز بود! با بی نتیجه ماندن مذاکرات به تدریج و بیش از پیش برنامه هسته ای را به برنامه موشکی ارتباط دادند و حول محور اینکه این دو برنامه یک «هدف مشترک» دارند و آن هم ساخت و پرتاب کلاهک هسته ایست تبلیغات گسترده ای به راه انداختند. سپس با سوءاستفاده از اظهارات غیرضروری و حساسیت برانگیز برخی اشخاص در داخل کشور در مورد «هولوکاست»، این بار فضا را مناسب دیدند تا «برنامه هسته ای» و «برنامه موشکی» و «یهودستیزی» را به هم پیوند زنند و اینگونه القا کنند که هدف نهایی ایران از برنامه هسته ای به پا کردن یک «هولوکاست» دیگر در منطقه است!

در نهایت هم اوج این امنیتی سازی را در قطعنامه 1929 شورای امنیت متبلور کردند و در متن قطعنامه نیز عباراتی گنجاندند که برای توجیه توسل به زور علیه ایران – با سوءتفسیر و برداشتی مغرضانه – قابل استناد باشد؛ و جالب اینکه این عبارات را نیز نه در مورد تاسیسات هسته ای ایران که در مورد برنامه موشکی ایران بکار بردند!

در مذاکرات برجام، یکی از پیچیده ترین چالش ها گشودن این گرهی بود که میان برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، برنامه موشکی و نیت منتسب به ایران در بکارگیری سلاح کشتارجمعی در راستای اهداف ایدیولوژیک خود در افکار عمومی و فضای سیاسی جهان برقرار شده بود.

حل معضل «نیت سازی» برای ایران را عمدتاً شخص دکتر ظریف – با هزینه شخصی فراوان در خارج و داخل کشور – برعهده گرفت.

با مواضعی که در ابتدای کار، از جمله در فضای مجازی، منتشر کرد تا حضور فعالانه اش در رسانه های بین المللی، اندیشکده ها، دانشگاه ها و محافل دیپلماتیک، دکتر ظریف تلاش کرد فضای تصنعی و مسمومی که در سال های قبل علیه ایران شکل گرفته بود را – به بهای ترور شخصیتی توسط لابی اسراییل و اپوزیسیون وابسته به آن در خارج و تهمت ها و تخریب های بی پایان و برچسب زنی ها در داخل کشور – خنثی سازد.

تیم مذاکره کننده او نیز مذاکرات را به گونه ای طراحی کرد که برنامه موشکی کشور – بی آنکه در موردش کم ترین معامله ای صورت بگیرد – با ابتکارات حقوقی – از جمله تغییر متن قطعنامه 2231 و گنجاندن عباراتی با بارِ حقوقی خاص در آن – عملا از موضوع هسته ای منفک گردد و عبارات الزام آوری که در قطعنامه 1929 در مورد برنامه موشکی وجود داشت عملا به عبارات «ترغیبی» – آن هم صرفاً در مورد موشک هایی که با «نیت حمل کلاهک هسته ای طراحی شده باشند» – فروکاسته شود.

در متن قطعنامه ای که در نهایت با دخل و تصرف ایران تدوین شد، عبارت «طراحی شده برای» که پیش از عبارت «قابلیت حمل…» اضافه شده بود مستقیم به عنصر «نیت» طراح موشک (Element of intent) برمی گشت و شرایط ایجاد کرد که اگر کسی که قصد داشته باشد متعاقباً اتهامی را متوجه ایران سازد و آن را به نقض قطعنامه به دلیل فعالیت های موشکی متهم کند، باید ابتدا در فرایندی دشوار اثبات کند نیت سازنده از ساخت موشک ایجاد قابلیت حمل سلاح های هسته ای بوده که با این نیز توجه به احراز صلح آمیز بودن برنامه هسته ای – و همچنین ابتکارات دکتر ظریف در حوزه امنیتی سازی – بلاموضوع شده بود.

شکست چند باره آمریکا در شورای امنیت پس از انجام رزمایش های موشکی سپاه و ناکام ماندن آن در اخذ قطعنامه و بیانیه علیه ایران در هر مورد نشان می دهد پیوندی که سال ها میان برنامه هسته ای، موشکی و نیت منتسب به ایران شکل گرفته بود، در عمل گسسته شده است!

حال، به امروز برگردیم که ایران مجددا در کانون توجهات بین المللی قرار گرفته، توان موشکی اش به نمایش گذاشته شده و حملات سنگین تبلیغاتی و دیپلماتیک علیه آن به راه افتاده تا مجدداً آن پیوند کذایی برقرار شود، دوباره بستری برای تهدید جلوه دادن ایران در افکار عمومی جهان فراهم گردد و به واکنش های خصومت آمیز احتمالی اسراییل و آمریکا به ایران «مشروعیت» داده شود.

پرسش اینجاست که در چنین فضایی، اظهارات جسته گریخته برخی افراد – که غالباً مسیولیتی هم در حوزه هسته ای و نظامی ندارند – در مورد ساخت سلاح هسته ای، آزمایش سلاح هسته ای و حرکت ایران به سمت نظامی سازی برنامه هسته ای اش چه سودی برای منافع ملی دارد؟

چرا در زمانی که اسراییل فعالانه در صحنه بین المللی تلاش می کند تا برنامه موشکی ایران را – که تا کنون صرفاً کارکرد دفاعی داشته – تهدیدی نه فقط برای خود که تهدیدی برای «اروپا» جلوه دهد و از این طریق زمینه را برای احیای قطعنامه های شورای امنیت و مشروعیت بخشی به اقدامات خصومت آمیز خود فراهم کند، عده ای با این قبیل اظهارات بی اساس زمینه را برای «نیت سازی» برای ایران و امنیتی سازی آن مهیا می سازند؟

حال که اسراییل در افکار عمومی جهان به عنوان یک بازیگر «یاغی» و قانون شکن شناخته شده و در آسیب پذیرترین وضعیت ممکن به سر می برد، کدام رویکرد برای کشور منفعت بیش تری دارد؟ اینکه ایران را به تلویح یا تصریح ناقضNPT و قراردادهای پادمانی جلوه دهیم، بهانه دست آژانس بین المللی انرژی اتمی بدهیم تا مطالبات سختگیرانه تری از ایران داشته باشد، بر اتهامات و نیت سازی های اسراییل و آمریکا صحه بگذاریم، کشورهای همسایه را نسبت به برنامه هسته ای خود نگران سازیم و حتی چین و روسیه را نیز نسبت به نیات و اهداف مان حساس کنیم؛ یا اینکه با گفتمانی قانون محور – که برخلاف ادعای عده ای هیچ تضادی با قدرت بازدارندگی کشور ندارد – با وجهه ای کاملاً متضاد با رژیم اسراییل در صحنه بین المللی حضور بهم رسانیم؟

در حالی که اعتراضات به جنایات و قانون شکنی های آمریکا و اسراییل شکل سازمان یافته به خود گرفته و تا عمق دانشگاه های آمریکا نیز سرایت کرده، و در حالی که حتی دادگاه بین المللی کیفری در پی صدور حکم بازداشت نخست وزیر و مقامات ارشد اسراییل برآمده، مصلحت این است که حمایت افکار عمومی و خیابان ها را به خود جلب کنیم و وجهه ای کاملا عکس وجهه اسراییل به نمایش بگذاریم، یا اینکه با طرح بحث بی اساس نظامی سازی برنامه هسته ای، افکار عمومی جهان را از خود برانیم و همزمان دست مان را نیز برای جلب توجه جهان به زرادخانه هسته ای اسراییل و ایجاد حساسیت نسبت به آن ببندیم؟

پاسخ این پرسش ها به نظر مشخص است اما گویی عده ای در داخل کشور – از دانشگاهی گرفته تا برخی نمایندگان مجلس و افراد نامرتبط به حوزه هسته ای و نظامی – راه دیگری را برگزیده اند!

در این شرایط حساس به نظر ضروری است انضباط بیش تری در حوزه گفتمانی سیاست خارجی برقرار شود تا یک صدا – آن هم همراستا با دکترین دفاعی کشور، اسناد بالادستی و فتوای رهبری – از ایران به جهان مخابره شود.

*حقوقدان بین الملل

311311