«میراثِ» بلاتکلیفی و بی برنامگی در استان سمنان – خبرگزاری تیتروز | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری تیتروز گروه استان ها – ندا شمس*: میراث فرهنگی و هویت ملی هر سرزمینی پیوستی ناگسستنی با شناسنامه آن دیار و تمدن است که خط مشی رفتارهای اجتماعی و فرهنگی را برای آیندگان ترسیم می کند. تجربه نشان داده هر کشوری در جهان به این مؤلفه های تاریخی و فرهنگی خود توجه ویژه ای کرده در حوزه های اقتصادی و اجتماعی نیز توسعه چشم گیری داشته است؛ اما چه می شود که این روند آرام آرام کند و عناصر هویتی یک تمدن به فراموشی سپرده می شود یا رو به اضمحلال می گذارد؟

ما در استان سمنان زندگی می کنیم؛ استانی که بیش از هر چیز آن را به تاریخ کهن و فرهنگ اصیل آن می شناسند. دیاری که از شیخ ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی آن زبان زد است تا مساجد یکتای آن نظیر تاریخانه و جامع سمنان و کاروانسراهای بی نظیری که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند اما با تمام این ظرفیت ها چقدر قدر آن را دانستیم و زمینه استفاده از این داشته های منحصربه فرد را ایجاد کرده ایم؟

سوالی که چند سالی است ذهن فعالان و دوستداران میراث فرهنگی استان سمنان را به خود مشغول کرده این است که باوجود بافت های تاریخی وسیعی و منسجمی که در سراسر استان وجود دارد و شاخص ترین آن بافت تاریخی شهر سمنان با مجموع حدود ۱۲۰۰ هکتار مساحت باغ های تاریخی و تک پلاک های ارزشمند چرا روند تخریب های بعضاً سازمان یافته و مدیریت شده ادامه دارد؟ چرا از این ظرفیت های تکرار نشدنی به جای استفاده بهینه و بسترسازی برای سرمایه گذاری و احیا و بهره برداری به چشم تهدید و عامل توقف توسعه شهر نگاه می شود؟ و چرا مدیران میراث فرهنگی استان در همه این سال ها نتوانستند یا نخواستند که با برنامه ریزی مدون و حساب شده این رویکرد را سطح شهرهای دارای بافت تاریخی تغییر دهند و این عناصر را به عوامل پیشران توسعه در شهرها تبدیل کنند؟

عدم مشورت پذیری

فقدان وجود تخصص عدم مشورت پذیری استفاده نکردن از توان کارشناسی باتجربه و دلسوز درون و برون سازمانی که بسیاری از آن ها زندگی خود را وقف میراث ایران کرده اند و شاید ترس از دست دادن جایگاه مدیریتی خود به صرف اینکه بخواهند حرکت مثبت و مؤثری در مسیر حفظ میراث فرهنگی گران مایه استان انجام دهند و در آینده در معرض قضاوت و یا فشار گروه های به اصلاح مطالبه گر قرار گیرند. این ها همه علت هایی است که می تواند پاسخ بسیاری از پرسش های اساسی در رابطه با علل عدم پویایی و ابتکار عمل میراث فرهنگی و گردشگری استان سمنان در سال های اخیر باشد.

با بررسی های بیشتر متوجه می شویم بیش از ۱۸ سال است که مراحل ثبت جهانی مجموعه بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی متوقف مانده و پایگاه ملی چندین ماه است که بدون مدیر و با سرپرستی که آنجا مستقر نیست و مسئولیت های دیگری دارد اداره می شود میزان ارز آوری و توسعه اقتصادی منطقه بسطام و شهرستان شاهرود از محل گردشگری در صورت ثبت جهانی این مجموعه چقدر خواهد بود؟ برآورد کارشناسان نشان می دهد شهرستان شاهرود و منطقه بسطام در این سال ها متحمل خسارت ها و زیان اقتصادی و فرهنگی بسیاری به دلیل پشت گوش اندازی و وعده وعیدهای تهی و توخالی مسئولین در رابطه با ثبت جهانی این مجموعه شده است.

در بررسی دیگر مشخص می شود سند جامع گردشگری استان که بارها طی سالیان گذشته تهیه و تصویب آن به عنوان بالاترین سند قابل اسناد در حوزه گردشگری محسوب می شود و تقریباً تمام استان ها این سند را سال ها است که تصویب و به عنوان راهبردی مشخص برای خود قرار داده اند هنوز تهیه و تصویب نشده و به رغم هزینه های گزاف و تخصیص اعتبارات در چندین مقطع تاریخی برای تهیه آن هیچ اقدام مؤثری در مورد آن انجام نشده و عملاً استان سمنان فاقد سند راهبری در حوزه گردشگری است. با این اوصاف چگونه قرار است سرمایه گذاران اعتماد کنند و با اتکا به برنامه ای مدون که وجود ندارد سرمایه خود را وارد فعالیت های توسعه گردشگری استان کنند.

برنامه ای نیست!

پرواضح است که از دلایل اصلی عدم رغبت صاحبان سرمایه به ورود به عرصه های صنعت گردشگری استان سمنان نبود برنامه ای مشخص و اشخاصی است که آن ها را به طور تخصصی رهنمود دهند و سرمایه گذار بتواند به آن ها اعتماد کند. به واقع بزرگ ترین معضل حال حاضر حوزه های تخصصی میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان سمنان شیوه مدیریت حفظ وضع موجود و نبود برنامه ریزی برای جهش و آینده نگری بلندمدت است که به همین شکل فرصت سوزی را رقم میزند. وجود چندین پروژه نیمه کاره حوزه گردشگری و اقامتی در سراسر استان که از ظرفیت آن ها استفاده نمی شود خود گواه همین سو مدیریت در رفع مشکلات و موانع سرمایه گذاران این حوزه است.

فارغ از پروژه های بخش خصوصی پروژه های دولتی معوق دچار سرنوشت رهاشدگی هستند. موزه بزرگ سمنان چندین سال است که به کندی پیش می رود و پیشرفت محسوسی در بخش عمرانی آن دیده نمی شود. بازارچه صنایع دستی سمنان هم شرایطی مشابه دارد و عملاً به سازه ای تبدیل شده که خود تا چند سال دیگر جنبه موزه ای پیدا خواهد کرد.

اگر پاسخ مدیران همان جواب کلیشه همیشگی اعتبارات نمی دهند باشد باید گفت هنر مدیریت رایزنی و خلق ثروت و سرمایه است وگرنه به هر شخصی اعتبار بدهند می تواند شاید خیلی از این ها هم مدیریت کند و شرایط بهتر از این بود. اگر باگذشت این همه سال هنوز نتوانستید بودجه موردنیاز پروژه های نیمه کاره مانده سطح ملی را تأمین کنید باید اندکی در توان خود تجدیدنظر کنید.

بلاتکلیفی های میراث

اخیراً با خبرسازی های بسیار اعلام شد سند ساختمان دادسرای سابق انقلاب اسلامی سمنان که بخش باقی مانده از کاروانسرای شاه عباسی سمنان بود به اداره کل میراث فرهنگی استان منتقل شده است اما مطابق شنیده ها استاندار سمنان طی نامه ای خطاب به وزیر میراث فرهنگی اعلام کرده این امر که مطالبه چندین ساله مردم سمنان بوده متوقف مانده و پیگیری برای نهایی کردن و ایفای تعهدات اداره کل میراث فرهنگی استان برای انتقال نهایی سند و تحویل آن صورت نپذیرفته است.

علاوه بر این برای انتقال سند آن ساختمان میراث فرهنگی استان تعهدی برای واگذاری زمین صنایع دستی شهر سمنان که یکی از اموال سازمان صنایع دستی سابق و برای توسعه و ترویج امر صنایع دستی در شهر سمنان اختصاص یافته بود به دادگستری ایجاد کرده که نه تنها این تصمیم خلاف مصالح میراث فرهنگی و وظایف آن است بلکه موجب بروز ضربه های بزرگی به پیکره نحیف جامعه هنرمندان صنایع دستی خواهد بود.

به نظر می رسد زمان آن رسیده که پس از شش ماه توقف و بلاتکلیفی در مدیریت میراث فرهنگی استان فکر اساسی برای بهبود و تغییر ساختار اجرایی آن از سوی مقامات و وزارتخانه میراث فرهنگی صورت گیرد. بی شک استان سمنان لیاقت بهترین ها را دارد و باید به بهترین ها برسد.

*فعال رسانه ای استان سمنان