تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید

اگه شما هم از اون دسته آدم هایی هستید که می خوان بدونن دیپلمشون قدیمیه یا جدیده و اصلاً این دو تا چه فرقی با هم دارن، باید بگم که تنها نیستید. خیلی ها ممکنه بپرسن تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید چیه، مخصوصاً وقتی پای کنکور، دانشگاه یا حتی پیدا کردن کار وسط میاد. این دو نظام آموزشی، هم از نظر ساختاری و هم از نظر محتوا، فرق های اساسی با هم دارن که دونستنشون حسابی کارتون رو راه میندازه.

تو این مقاله می خوایم دور هم جمع شیم و با یه زبون خودمونی، صفر تا صد این تفاوت ها رو بررسی کنیم. از گذشته ها تا امروز رو مرور می کنیم، دقیق می شیم تو جزئیات هر نظام و بعدش هم می گیم که این تفاوت ها چه تأثیری روی آینده تحصیلی و شغلی شما میذارن. پس اگه آماده اید که یه بار برای همیشه تکلیف این دیپلم های قدیمی و جدید رو روشن کنید، با ما همراه باشید.

اصلاً چرا نظام آموزشی ما تغییر کرد؟

تا حالا فکر کردید چرا الکی و بی دلیل میان یه سیستم آموزشی رو که سال ها داشته کار می کرده، عوض می کنن؟ خب قطعاً این کار دلایلی داره. معمولاً این تغییرات برای به روز رسانی محتوای درسی، کم کردن ناهماهنگی ها و آماده کردن دانش آموزا برای دنیای جدید بازار کار و دانشگاه انجام میشه. مثل این می مونه که گوشی موبایلتون رو بعد از چند سال عوض می کنید تا قابلیت های جدیدتری داشته باشید. آموزش و پرورش هم کم و بیش همین هدف رو دنبال می کنه.

یه نگاهی به گذشته: نظام های قدیمی تر

قبل از اینکه برسیم به اصل مطلب، بد نیست یه فلش بک بزنیم به گذشته. چون این نظام آموزشی یه شبه که به اینجا نرسیده و خودش کلی داستان پشت سرش داره. اگه به بزرگترها یا حتی پدر و مادرها نگاه کنید، می بینید که اونا هم دیپلم های جورواجور با سیستم های مختلف دارن.

• نظام 6-6 (قدیمی ترین): فکر کنید این نظام مال قبل از سال 1346 بوده! یعنی 6 سال ابتدایی و 6 سال متوسطه. خیلی از پدربزرگ و مادربزرگ های ما با این سیستم درس خوندن.
• نظام 5-3-4: بعدش رسیدیم به نظام 5 سال ابتدایی، 3 سال راهنمایی و 4 سال دبیرستان. این سیستم هم کلی طرفدار داشت و سال های زیادی اجرا شد.
• نظام 5-3-3-1: اینجا بود که داستان پیش دانشگاهی شروع شد. یعنی 5 سال ابتدایی، 3 سال راهنمایی، 3 سال دبیرستان و بعدش یه سال پیش دانشگاهی که برای کنکور حسابی مهم بود. این سیستم تقریباً تا همین چند سال پیش هم پابرجا بود و خیلی از ماها باهاش خاطره داریم.

هدف از این مرور کوتاه اینه که بدونیم تغییر، همیشه جزئی از آموزش بوده و الان هم که داریم در مورد تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید صحبت می کنیم، در واقع داریم از یه تغییر دیگه حرف می زنیم.

نظام ترمی واحدی و سالی واحدی: قصه نمره ها

شاید این اصطلاحات به گوشتون خورده باشه. ترمی واحدی و سالی واحدی دو تا مدل برای چگونگی درس خوندن و نمره گرفتن تو نظام های قدیمی بودن که فرقشون حسابی مهم بود.

• نظام ترمی واحدی: فکر کنید مثل دانشگاه امروز، درس ها رو ترم به ترم برمی داشتید و می تونستید اگه یه درس رو تو یه ترم پاس نکردید، تو ترم های بعدی دوباره برش دارید. یعنی سه تا ترم درسی داشتیم: پاییز، زمستون و تابستون. خوبی اش این بود که اگه یه درس رو می افتادی، دنیا به آخر نمی رسید و فرصت جبران داشتی. اما خب یه بدی هم داشت، بعضی دانش آموزا ممکنه یه درس رو چندین ترم می افتادن و همین طور می رفتن مقاطع بالاتر با یه عالمه درس افتاده!
• نظام سالی واحدی: این نظام اومد که اون مشکلات رو حل کنه. از سال 1380 شروع شد و تا سال 1397 هم ادامه داشت. اینجا دیگه خبری از سه ترم نبود و همه درس ها رو باید تو یه سال تحصیلی پاس می کردی. آخر سال هم یه کارنامه نهایی و اصلی داشتی. اگه یه درس رو می افتادی، داستان جدی تر می شد و باید تو همون سال جبران می کردی یا می موندی برای سال بعد. این سیستم باعث شد دانش آموزا جدی تر درس بخونن و پایه درسیشون قوی تر بشه. پیش دانشگاهی هم تو این نظام، سالی واحدی شد تا دیگه اون بهم ریختگی بین دوره های دبیرستان و پیش دانشگاهی از بین بره.

دیپلم نظام قدیم: یادی از دوران گذشته!

خب، تا اینجا یه کمی با تاریخچه آشنا شدیم. حالا بریم سراغ دیپلم نظام قدیم که بخش بزرگی از فارغ التحصیل های کشورمون هنوز با این سیستم درس خوندن و مدارکشون رو دارن. به طور کلی اگه شما تا قبل از سال تحصیلی 1398-1397 فارغ التحصیل شدید، دیپلمتون جزو نظام قدیم محسوب میشه.

ساختار دوره تحصیل در نظام قدیم

نظام قدیم، همون طور که بالا هم اشاره کردیم، چند تا شکل و شمایل مختلف داشت، ولی اون سیستمی که بیشتر ما بهش عادت داریم و خیلی ها رو درگیر کنکور کرد، همون نظام 5-3-3-1 بود:

• مقطع ابتدایی: 5 سال (از اول تا پنجم)
• مقطع راهنمایی: 3 سال (از اول تا سوم)
• مقطع متوسطه/دبیرستان: 3 سال (اول، دوم و سوم دبیرستان)
• مقطع پیش دانشگاهی: 1 سال (فقط برای اونایی که می خواستن کنکور بدن)

پس اگه نگاه کنیم، کل دوره تحصیل برای گرفتن دیپلم تو نظام قدیم، 11 سال بود (البته اگه پیش دانشگاهی رو حساب نکنیم) و با پیش دانشگاهی می شد 12 سال. انتخاب رشته هم معمولاً پایان سال اول دبیرستان انجام می شد.

انواع دیپلم نظام قدیم

تو نظام قدیم هم مثل الان، دیپلم ها شاخه های مختلفی داشتن:

• دیپلم نظری: این دیپلم خودش شامل رشته های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی می شد. هدف اصلی این دیپلم، آماده کردن دانش آموزا برای ورود به دانشگاه و ادامه تحصیل تو رشته های آکادمیک بود.
• دیپلم فنی و حرفه ای: این دیپلم بیشتر روی مهارت های عملی و تخصصی تمرکز داشت. دانش آموزا تو هنرستان ها درس می خوندن و بعد از حدود دو سال (در بعضی دوره ها) دیپلم می گرفتن. با این دیپلم می شد هم وارد بازار کار شد و هم ادامه تحصیل داد.
• دیپلم کاردانش: این شاخه هم شبیه فنی و حرفه ای بود، اما تنوع رشته هاش بیشتر و معمولاً عملی تر بود. دانش آموزا تو مدارس کاردانش ثبت نام می کردن و هدف اصلیش آموزش مهارت های کاربردی برای ورود سریع به بازار کار بود. مدت زمان تحصیل تو این شاخه هم معمولاً دو سال بود.

خلاصه که دیپلم نظام قدیم، یه دوره کامل از زندگی تحصیلی خیلی ها رو شامل میشه و خودش برای خودش یه دنیا قواعد و قانون داشت.

دیپلم نظام جدید: خوش آمدی به دنیای 6-3-3!

حالا برسیم به دیپلم نظام جدید که با کلی تغییرات اومد و حسابی سروصدا کرد. اگه شما از سال تحصیلی 1398-1397 به بعد فارغ التحصیل شدید، دیپلم شما تو دسته نظام جدید قرار می گیره.

ساختار دوره تحصیل در نظام جدید

نظام جدید، که بهش نظام 6-3-3 هم میگن، یه ساختار کاملاً متفاوت داره:

• مقطع ابتدایی: 6 سال (از اول تا ششم)
• مقطع متوسطه اول: 3 سال (هفتم، هشتم و نهم – این مقطع جایگزین راهنمایی شده)
• مقطع متوسطه دوم: 3 سال (دهم، یازدهم و دوازدهم – این مقطع جایگزین دبیرستان شده)

اگه خوب دقت کنید، می بینید که دوره پیش دانشگاهی به طور کامل حذف شده و کل دوره تحصیل برای گرفتن دیپلم، دقیقاً 12 سال شده. یعنی از اول ابتدایی تا دوازدهم. انتخاب رشته هم پایان سال نهم و برای ورود به پایه دهم انجام میشه.

انواع دیپلم نظام جدید

تو نظام جدید هم دیپلم ها همون شاخه های قبلی رو دارن، اما با یه سری تغییرات:

• دیپلم نظری: شامل رشته های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی. بازم هدفش آماده کردن برای دانشگاهه.
• دیپلم فنی و حرفه ای: دانش آموزا تو هنرستان ها بعد از سه سال تحصیل (از دهم تا دوازدهم) دیپلم می گیرن. یعنی مدت زمان تحصیل تو این شاخه هم یه سال بیشتر شده.
• دیپلم کاردانش: این شاخه هم مثل فنی و حرفه ای، بعد از سه سال تحصیل (از دهم تا دوازدهم) به دانش آموزا دیپلم میده. رشته ها و مهارت هاش هم به روزتر و متنوع تر شدن.

یکی از مهمترین اهداف نظام جدید این بود که دوره تحصیلی رو منظم تر و یکپارچه تر کنه و از اون بهم ریختگی های قبلی (مثل پیش دانشگاهی جدا) جلوگیری کنه. همونطور که می بینید، با حذف پیش دانشگاهی و افزایش مدت زمان تحصیل تو شاخه های فنی و کاردانش، این اتفاق افتاده.

مقایسه خفن: نظام قدیم با جدید چه فرقی داره؟

تا الان کلی در مورد هر کدوم از نظام ها حرف زدیم، حالا وقتشه که این دو تا رو بذاریم روبروی هم و ببینیم تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید دقیقاً تو چی خلاصه میشه. برای اینکه حسابی روشن شه، یه جدول مقایسه براتون آماده کردم که همه چیز رو جلوی چشمتون میاره:

ویژگی	نظام قدیم	نظام جدید (6-3-3)
سال فارغ التحصیلی	قبل از سال تحصیلی 1398-1397	از سال تحصیلی 1398-1397 به بعد
مدت زمان کل تحصیل	11 سال (با احتساب پیش دانشگاهی 12 سال)	12 سال
ساختار دوره ها	5 سال ابتدایی، 3 سال راهنمایی، 3 سال متوسطه، 1 سال پیش دانشگاهی	6 سال ابتدایی، 3 سال متوسطه اول، 3 سال متوسطه دوم
دوره پیش دانشگاهی	وجود داشت (برای داوطلبان کنکور)	حذف شده است
زمان انتخاب رشته	معمولاً پایان سال اول دبیرستان یا پایان مقطع راهنمایی (در نظام های قدیمی تر)	پایان سال نهم (متوسطه اول)
حجم و محتوای کتب درسی	معمولاً پرحجم تر و با رویکرد سنتی تر	کم حجم تر، مسئله محورتر و به روزتر
تاثیر بر کنکور سراسری	نیاز به ایجاد سابقه تحصیلی یا ترمیم معدل برای تاثیر در کنکور	سوابق تحصیلی پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم مستقیماً تاثیرگذار است
انواع دیپلم	نظری، فنی و حرفه ای (معمولاً 2 ساله)، کاردانش (معمولاً 2 ساله)	نظری، فنی و حرفه ای (3 ساله)، کاردانش (3 ساله)
ارزشیابی تحصیلی	سالی واحدی / ترمی واحدی	عمدتاً سالی واحدی و ارزشیابی توصیفی در ابتدایی

سال فارغ التحصیلی: کی قدیمه، کی جدیده؟

مهمترین و دم دست ترین راه برای اینکه بفهمید دیپلمتون کدوم دسته است، سال فارغ التحصیلیه. اگه قبل از سال 1398 مدرکتون رو گرفتید، تقریباً میشه گفت دیپلمتون نظام قدیمه. اما اگه از سال 1398 به بعد فارغ التحصیل شدید، شما از خوشبخت های نظام جدید هستید. البته این رو هم بگم که شروع نظام جدید آموزشی از سال 1391-1392 با دانش آموزای پایه ششم ابتدایی بود، اما صدور اولین دیپلم های 12 ساله نظام جدید از سال 1398 شروع شد.

طول دوره و ساختار: 11 سال یا 12 سال؟

خب، همونطور که تو جدول دیدید، نظام قدیم معمولاً 11 سال تحصیل تا دیپلم داشت (که با پیش دانشگاهی می شد 12 سال). اما تو نظام جدید، کل دوره تحصیل از ابتدایی تا دیپلم، یکپارچه شده و دقیقاً 12 سال طول میکشه. یعنی دیگه خبری از اون مقطع راهنمایی جداگونه نیست و به جاش متوسطه اول داریم و به جای دبیرستان هم متوسطه دوم.

خداحافظی با پیش دانشگاهی

یکی از بزرگترین تفاوت های دیپلم نظام قدیم و جدید، حذف کامل دوره پیش دانشگاهی تو نظام جدیده. این یعنی دانش آموزای نظام جدید مستقیم بعد از پایه دوازدهم می تونن تو کنکور شرکت کنن و دیگه نیاز به گذروندن اون یه سال اضافی ندارن. این قضیه برای خیلی از کنکوری ها یه خبر خوشحال کننده بود!

کتاب های درسی: حجم و رویکرد جدید

اگه یه نگاهی به کتاب های درسی نظام قدیم و جدید بندازید، متوجه تفاوت ها می شید. کتاب های نظام جدید معمولاً کم حجم تر و با رویکردی مسئله محورتر و کاربردی تر نوشته شدن. یعنی به جای اینکه فقط اطلاعات رو حفظ کنید، سعی شده که بهتون یاد بدن چطور از اون اطلاعات استفاده کنید. مثلاً تو درس ادبیات، تاریخ ادبیات که برای خیلی ها کابوس بود، تو نظام جدید کلی کمتر شده یا اصلاً نیست!

کنکور و سوابق تحصیلی: مهمترین تغییر!

اینجا دیگه می رسیم به جایی که تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید حسابی خودشو نشون میده، یعنی کنکور! تو نظام جدید، نمرات نهایی پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم شما مستقیماً و با درصد مشخصی (که هر سال ممکنه تغییر کنه، ولی الان 60% اعلام شده) تو نتیجه کنکور تاثیر داره. اما برای داوطلبای نظام قدیم، داستان یه کمی فرق می کنه. اونا باید یا سابقه تحصیلی قبلیشون رو داشته باشن (اگه نمراتشون نهایی باشه) یا برای ایجاد سابقه تحصیلی و ترمیم معدل، تو امتحانات نهایی شرکت کنن تا نمراتشون تو کنکور اعمال بشه.

یادتون باشه، بزرگترین تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید تو کنکور سراسری، مربوط به نحوه اعمال سوابق تحصیلیه. نظام جدیدی ها نمرات دهم تا دوازدهمشون مستقیم حساب میشه و نظام قدیمی ها ممکنه نیاز به ترمیم یا ایجاد سابقه تحصیلی داشته باشن.

انواع دیپلم ها: تغییرات جزئی

درسته که اسم شاخه های تحصیلی (نظری، فنی حرفه ای، کاردانش) تو هر دو نظام یکیه، اما تو نظام جدید مدت زمان تحصیل تو شاخه های فنی حرفه ای و کاردانش از 2 سال به 3 سال افزایش پیدا کرده. این یعنی دانش آموزا زمان بیشتری برای یادگیری مهارت ها دارن و با دست پرتر وارد بازار کار میشن.

حالا که چی؟ راهنمایی های کاربردی!

خب، بعد از این همه صحبت در مورد تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید، بریم سراغ چیزای عملی و کاربردی که ممکنه به دردتون بخوره. چون دونستن این فرق ها فقط یه اطلاعات خشک و خالی نیست، بلکه می تونه مسیر آینده شما رو تحت تأثیر قرار بده.

برای کنکور سراسری: چه باید کرد؟

اینجا دیگه داستان برای نظام قدیمی ها یه کمی فرق می کنه. اگه دیپلم نظام قدیم دارید و می خواید کنکور بدید:

1. سابقه تحصیلی: اگه تو دوره تون امتحانات نهایی داشتید و نمراتتون ثبت شده، همونا سابقه تحصیلی شما محسوب میشن.
2. ترمیم معدل/ایجاد سابقه تحصیلی: اگه نمرات نهایی ندارید یا از نمراتتون راضی نیستید و می خواید تو کنکور سوابق تحصیلی بهتری داشته باشید، باید تو امتحانات نهایی پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم (به صورت داوطلب آزاد) شرکت کنید تا نمرات جدیدتون برای کنکور لحاظ بشه. این امتحانات بر اساس کتاب های نظام جدید برگزار میشن، پس باید کتاب های جدید رو مطالعه کنید.

اما برای دانش آموزای نظام جدید که خب خیالی راحت دارن، همون نمرات نهایی پایان سال های دهم، یازدهم و دوازدهم به طور مستقیم تو کنکور تاثیر داره و نیازی به کار خاصی نیست.

ورود به دانشگاه بدون کنکور: دیپلمت هرچی باشه قبوله؟

خبر خوب اینکه برای ورود به دانشگاه های بدون کنکور (مثل دانشگاه آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و…) معمولاً تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید معنی نداره. یعنی چه دیپلمتون قدیم باشه و چه جدید، می تونید برای رشته های بدون کنکور ثبت نام کنید. ملاک اصلی اینجا معدل دیپلم شماست، نه نوع نظامش.

گرفتن دیپلم مجدد: بازگشت به مدرسه!

گاهی اوقات پیش میاد که آدم دلش می خواد تو یه رشته دیگه دیپلم بگیره، مثلاً دیپلم تجربی داره ولی می خواد دیپلم انسانی بگیره. این کار ممکنه و بهش میگن اخذ دیپلم مجدد. شرایط کلیش اینه که باید به آموزش و پرورش منطقه خودتون مراجعه کنید و به صورت داوطلب آزاد تو امتحانات دروس تخصصی اون رشته جدید شرکت کنید. این امکان هم برای نظام قدیمی ها و هم برای نظام جدیدی ها فراهمه.

اگر دیپلمت گم شد: المثنی بگیریم یا نه؟

وای، چه دغدغه ای! خیلی ها فکر می کنن اگه دیپلمشون گم بشه، دیگه دنیا به آخر رسیده و روش نوشته المثنی صادر نخواهد شد!. اما نگران نباشید، آموزش و پرورش برای این مواقع هم راهکار داره. اگه مدارکتون گم شد، با داشتن دلایل موجه و یه درخواست کتبی از طریق اداره آموزش و پرورش محل تحصیلتون، می تونید درخواست صدور دیپلم المثنی بدید. بعد از بررسی و تأیید، دیپلم المثنی براتون صادر میشه. پس هیچ وقت فکر نکنید که مدرکتون غیرقابل جبرانه.

گواهی موقت دیپلم: یه جور مدرک اضطراری!

بعضی وقت ها لازمه برای کارهای فوری (مثل ثبت نام دانشگاه یا بعضی استخدام ها) یه مدرکی ارائه بدید که نشون بده شما درس خوندید و دیپلم گرفتید، اما هنوز دیپلم اصلیتون آماده نشده. اینجا گواهی موقت دیپلم به کار میاد. این گواهی رو می تونید از مدرسه یا اداره آموزش و پرورش محل تحصیلتون بگیرید و تا زمانی که دیپلم اصلیتون صادر بشه، کار راه اندازه.

چطور بفهمیم دیپلم ما قدیمیه یا جدیده؟

این سؤال خیلی مهمه و جوابش هم آسونه:

1. سال فارغ التحصیلی: اگه قبل از سال 1398 فارغ التحصیل شدید، دیپلمتون قدیمیه. اگه از 1398 به بعده، جدیده.
2. ساختار سال های تحصیل: اگه ابتدایی 5 سال، راهنمایی 3 سال و دبیرستان 3 سال (به علاوه پیش دانشگاهی) خوندید، قدیمیه. اگه ابتدایی 6 سال، متوسطه اول 3 سال و متوسطه دوم 3 سال خوندید، جدیده.

با این دو تا نکته، دیگه راحت می تونید دیپلمتون رو شناسایی کنید و بدونید که جزو کدوم دسته از فارغ التحصیلان هستید.

سوالات متداول

از چه سالی به بعد دیپلم ها نظام جدید محسوب می شوند؟

دیپلم هایی که از سال تحصیلی 1398-1397 به بعد صادر شده اند، جزو نظام جدید محسوب می شوند. البته شروع اجرای نظام جدید آموزشی (6-3-3) از سال 1391-1392 بود.

آیا برای کنکور حتماً باید دیپلم نظام جدید داشت؟

خیر، برای شرکت در کنکور سراسری، نیازی نیست حتماً دیپلم نظام جدید داشته باشید. داوطلبان با دیپلم نظام قدیم هم می توانند با ایجاد سابقه تحصیلی یا ترمیم معدل در امتحانات نهایی، در کنکور شرکت کنند.

پیش دانشگاهی در نظام جدید حذف شده است؟

بله، دوره پیش دانشگاهی به طور کامل از ساختار نظام آموزشی جدید (6-3-3) حذف شده است. دانش آموزان پس از پایان پایه دوازدهم مستقیماً می توانند در کنکور سراسری شرکت کنند.

آیا کتاب های درسی نظام قدیم و جدید خیلی با هم فرق دارند؟

بله، کتاب های درسی نظام جدید از نظر حجم، محتوا و رویکرد آموزشی تغییرات اساسی داشته اند. معمولاً کم حجم تر و با رویکردی مسئله محورتر نوشته شده اند و بخش هایی مانند تاریخ ادبیات در دروس عمومی کاهش یافته یا حذف شده اند.

اگر دیپلم نظام قدیم دارم و می خواهم در رشته ای غیرمتناظر دیپلم جدید بگیرم، چه باید بکنم؟

برای اخذ دیپلم مجدد در رشته ای غیرمتناظر، باید به اداره آموزش و پرورش منطقه خود مراجعه کرده و به صورت داوطلب آزاد در امتحانات دروس تخصصی آن رشته بر اساس سرفصل های نظام جدید شرکت کنید تا دیپلم جدید را دریافت کنید.

آیا دیپلم نظام قدیم برای مهاجرت معتبر است؟

بله، دیپلم نظام قدیم همچنان یک مدرک تحصیلی رسمی و معتبر است و برای فرآیندهای مهاجرتی، ارزشیابی و ترجمه آن بلامانع است. تفاوت در نظام آموزشی داخلی ایران معمولاً برای نهادهای خارجی مشکلی ایجاد نمی کند.

با دیپلم فنی یا کاردانش نظام قدیم می توانم کنکور بدهم؟

بله، با دیپلم فنی یا کاردانش نظام قدیم هم می توانید در کنکور سراسری (در رشته های مرتبط یا حتی غیرمرتبط با گذراندن دروس پیش نیاز) شرکت کنید. برای تاثیر سوابق تحصیلی، ممکن است نیاز به ایجاد سابقه یا ترمیم معدل در امتحانات نهایی دروس عمومی و تخصصی کنکور داشته باشید.

نتیجه گیری

دیدید که تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید فقط یه حرف ساده نیست و کلی جزئیات ریز و درشت داره که دونستنشون واقعاً به کار میاد. از ساختار کلی سال های تحصیل گرفته تا نحوه تاثیرگذاری نمرات تو کنکور، همه و همه تغییر کردن. حالا شما با یه دید بازتر می تونید مسیر تحصیلی و شغلی خودتون رو برنامه ریزی کنید.

این رو هم بهتون بگم که مهم نیست دیپلمتون قدیمیه یا جدیده، مهم اینه که با اطلاعات کامل و بدون استرس قدم بردارید. اگه هنوزم سؤال یا ابهامی دارید، حتماً با مشاوران تحصیلی یا خود آموزش و پرورش صحبت کنید تا هیچ جای شکی براتون باقی نمونه. امیدوارم این مطلب حسابی بهتون کمک کرده باشه و الان دیگه حسابی آگاه تر شده باشید!