عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو

عدم حضور در دادگاه کیفری دو می تواند برای هر کسی نگران کننده باشد و سوالات زیادی را توی ذهن ایجاد کند که چه عواقبی دارد و چطور باید این وضعیت را مدیریت کرد. در دادگاه کیفری دو، که بیشتر برای جرایم سبک تر تشکیل می شود، رویکرد قانون گذار کمی با دادگاه های سنگین تر فرق دارد. بیا با هم ببینیم اگر متهمی در این دادگاه حاضر نشود، چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد و چه کارهایی می توان انجام داد.

وقتی پای دادگاه و مسائل حقوقی به میان می آید، اضطراب و نگرانی طبیعی است. فرض کنید احضاریه ای برای دادگاه کیفری دو به دستتان رسیده و نمی دانید باید حتماً حاضر شوید یا نه، یا اصلاً اگر نتوانستید بیایید، چه تبعاتی دارد. این موضوع، یعنی عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو، یکی از دغدغه های مهم برای خیلی هاست و فهمیدن جوانب قانونی آن حسابی به آرامش خاطر کمک می کند. در این مقاله می خواهیم به زبان خودمانی و ساده، همه چیز را درباره این موضوع برایتان روشن کنیم تا اگر خدایی نکرده گرفتار چنین موقعیتی شدید، با آگاهی کامل تصمیم بگیرید و ندانم کاری باعث از دست رفتن حقوقتان نشود.

مهم است بدانید که قانون برای هر وضعیت پیش بینی هایی کرده و عدم حضور شما در دادگاه، به معنی پایان دنیا یا از دست دادن همه چیز نیست؛ بلکه قواعد و چارچوب های خودش را دارد. پس با ما همراه باشید تا با هم قدم به قدم این مسیر را بررسی کنیم و بفهمیم در دادگاه کیفری دو، چه زمانی حضور متهم الزامی است، چه زمانی می توان غیبت کرد و در صورت غیبت بدون دلیل، چه پیامدهایی در انتظار خواهد بود.

دادگاه کیفری دو: صلاحیت و رویکرد قانون گذار در مورد حضور متهم

اول از همه، بیایید یک آشنایی مختصر با خود دادگاه کیفری دو پیدا کنیم. حتماً اسم دادگاه کیفری یک و دو را شنیده اید. تفاوت اصلی شان در این است که دادگاه کیفری دو معمولاً به جرایم سبک تری رسیدگی می کند. یعنی مجازات هایی که برای این جرایم در نظر گرفته شده، معمولاً حبس های کوتاه مدت، جزای نقدی، شلاق یا جرایم درجه چهار به پایین است. مواردی مثل سرقت های کوچک، توهین، افترا، کلاهبرداری های با مبلغ پایین و این جور پرونده ها. این تقسیم بندی صلاحیت ها باعث می شود تا روند رسیدگی هم برای هر دسته از جرایم، متناسب با اهمیت آن ها، متفاوت باشد.

۱.۱. تعریف و صلاحیت دادگاه کیفری دو

دادگاه کیفری دو، در واقع یک مرجع قضایی است که برای رسیدگی به طیف وسیعی از جرایم که مجازات های سنگین و خشن ندارند، طراحی شده. این دادگاه ها مسئولیت دارند تا پرونده هایی با مجازات های درجه چهار و پایین تر را بررسی کنند. مثلاً جرایمی که مجازاتشان حبس بیش از شش ماه تا سه سال باشد، جزای نقدی بالای ۱۸ میلیون تومان یا شلاق تا ۹۹ ضربه، در این دسته قرار می گیرند. شناخت این موضوع مهم است، چون همین تفاوت در نوع جرم و مجازات، روی چگونگی عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو و پیامدهای آن تأثیر می گذارد.

شاید بپرسید خب، با دادگاه کیفری یک چه فرقی دارد؟ فرقش اینجاست که دادگاه کیفری یک به جرایم خیلی جدی تر و سنگین تر مثل قتل عمد، محاربه، افساد فی الارض و جرایم با مجازات های خیلی بالا رسیدگی می کند که حضور متهم در آنجا تقریباً همیشه ضروری و اجباری است. اما در دادگاه کیفری دو، انعطاف بیشتری وجود دارد.

۱.۲. اصل بر عدم الزام حضور متهم در دادگاه کیفری دو (ماده ۳۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری)

یکی از نکته های خیلی مهم و شاید تسلی بخش درباره دادگاه کیفری دو، این است که در خیلی از موارد، قانون گذار اصل را بر این گذاشته که متهم لازم نیست حتماً خودش سر جلسه دادگاه حاضر شود. این یعنی چی؟ یعنی بر اساس ماده ۳۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری، در جرایم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری دو، شما می توانید به جای اینکه شخصاً توی دادگاه حاضر شوید، یک لایحه دفاعیه کتبی برای دادگاه بفرستید. این لایحه مثل یک وکیل نامرئی عمل می کند و حرف ها و دفاعیات شما را به گوش قاضی می رساند.

فکرش را بکنید، چقدر خوب است اگر به هر دلیلی نتوانید سر جلسه دادگاه باشید (مثلاً سفر هستید، بیماری دارید یا حتی اضطراب حضور در دادگاه برایتان زیاد است)، می توانید با یک لایحه حقوقی محکم از خودتان دفاع کنید. البته، این کار شروطی هم دارد. این امکان برای زمانی است که قاضی تشخیص دهد حضور شما برای روشن شدن پرونده خیلی ضروری نیست و دفاعیات کتبی کفایت می کند. پس، اصل اولیه بر عدم الزام به حضور است، مگر در شرایط خاص که جلوتر توضیح می دهم.

۱.۳. موارد استثنا و الزام حضور متهم در دادگاه کیفری دو

خب، گفتیم که در دادگاه کیفری دو، همیشه لازم نیست متهم خودش را به دادگاه برساند. اما مثل هر قانونی، اینجا هم استثناهایی وجود دارد. یعنی گاهی اوقات، قاضی پرونده تشخیص می دهد که حتماً باید متهم در جلسه حاضر باشد و نمی تواند فقط با لایحه دفاعیه کار را پیش ببرد. این مواقع معمولاً برای چی پیش می آید؟

• تشخیص قاضی مبنی بر ضرورت حضور: گاهی قاضی برای روشن شدن بعضی ابهامات پرونده، یا اینکه می خواهد خودش از متهم توضیحاتی را بشنود، یا حتی برای مواجهه حضوری با شاکی یا شهود، دستور به حضور متهم می دهد. این تشخیص قاضی برای رسیدن به عدالت و تکمیل تحقیقات خیلی مهم است.
• مواردی که تفهیم اتهام نیاز به حضور دارد: در ابتدای روند قضایی، متهم باید اتهام خودش را بفهمد و از حقوقش آگاه شود. گاهی این تفهیم اتهام نیاز به حضور فیزیکی دارد، خصوصاً اگر موضوع پرونده کمی پیچیده باشد و قاضی بخواهد مطمئن شود متهم کاملاً متوجه اتهامات شده است.

پس، با اینکه دادگاه کیفری دو معمولاً منعطف تر است، اما بهتر است همیشه حواستان به احضاریه ها و دستورات دادگاه باشد. اگر قاضی حضور شما را لازم بداند و شما بی دلیل غیبت کنید، قطعاً با پیامدهای ناخوشایندی روبرو خواهید شد که در بخش های بعدی بیشتر به آن می پردازیم.

دلایل و عذرهای موجه برای عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو (ماده ۱۷۸ ق.آ.د.ک)

حالا که فهمیدیم گاهی اوقات ممکن است قاضی حضورمان را در دادگاه کیفری دو لازم بداند، مهم است که بدانیم اگر واقعاً نتوانستیم بیاییم، چه دلایلی از نظر قانون قابل قبول است. قانون گذار در ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، برای اینجور مواقع پیش بینی هایی کرده و عذرهای موجهی را برشمرده است که با ارائه آن ها، غیبت شما پذیرفته می شود و دچار مشکلات بعدی نمی شوید.

یادتان باشد، ارائه عذر موجه، مثل یک سپر دفاعی عمل می کند و از صدور حکم جلب یا رأی غیابی علیه شما جلوگیری می کند. پس هرگز آن را دست کم نگیرید!

۲.۱. مبنای قانونی عذرهای موجه: توضیح ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری یک جور لیست از دلایل قابل قبول برای غیبت در دادگاه است. هدف این ماده این است که اگر واقعاً متهم به دلایل خارج از اراده خودش نتوانست در دادگاه حاضر شود، حقوقش ضایع نشود. این یعنی قانون گذار هوای شما را دارد و نمی خواهد به خاطر یک اتفاق غیرقابل پیش بینی، زندگیتان به هم بریزد.

پس اگر احضاریه ای به دستتان رسید و برای حضور در دادگاه کیفری دو مشکل داشتید، قبل از هر کاری به این ماده مراجعه کنید تا ببینید آیا دلیلتان جزو عذرهای موجه هست یا نه. اگر بود، با خیال راحت تر می توانید آن را به دادگاه اعلام کنید. این کار به شما کمک می کند تا هم از حقوق قانونی خود دفاع کنید و هم جلوی پیامدهای منفی غیبت غیرموجه را بگیرید.

۲.۲. فهرست کامل عذرهای موجه قانونی

خب، بیایید دقیق تر ببینیم این عذرهای موجه که قانون بهشان اشاره کرده، شامل چه مواردی می شود:

1. نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه: گاهی پیش می آید که احضاریه به دلایلی مثل نقص آدرس، شلوغی پست یا هر دلیل دیگری، اصلاً به دستتان نمی رسد یا آن قدر دیر می رسد که دیگر فرصت حضور در دادگاه را ندارید. در این حالت، اگر بتوانید ثابت کنید که احضاریه دیر به دستتان رسیده یا اصلاً نرسیده، غیبت شما موجه است.
2. بیماری متهم: اگر خودتان مریض شوید و بیماری تان آن قدر شدید باشد که نتوانید از خانه بیرون بروید و به دادگاه برسید، این یک عذر موجه است. البته باید حتماً گواهی پزشکی معتبر از یک پزشک مورد اعتماد ارائه دهید. یادتان باشد گواهی پزشکی سرماخوردگی ساده معمولاً قبول نیست، مگر اینکه واقعاً شدید باشد.
3. بیماری شدید والدین، همسر یا فرزندان: اگر خدایی نکرده یکی از اعضای خانواده نزدیکتان (پدر، مادر، همسر یا فرزند) به شدت بیمار شود و نیاز به مراقبت شما داشته باشد، طوری که عملاً نتوانید در دادگاه حاضر شوید، این هم یک عذر موجه محسوب می شود. باز هم تأکید می کنم که گواهی پزشکی معتبر از طرف پزشک لازم است.
4. فوت همسر یا بستگان نزدیک تا درجه سوم از طبقه دوم: در صورت فوت همسر یا یکی از بستگان نزدیکتان (مثل پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ، مادربزرگ، نوه، برادر، خواهر و عمو، عمه، دایی و خاله)، این موضوع هم عذر موجهی برای غیبت شما در دادگاه است. گواهی فوت برای اثبات این مورد کافی است.
5. وقوع حوادث غیرمترقبه: منظور از حوادث غیرمترقبه، اتفاقاتی است که دست شما نیست و جلوی حضورتان را می گیرد؛ مثل سیل، زلزله، طوفان های شدید، یا حتی بیماری های فراگیری که باعث مسدود شدن راه ها یا ممنوعیت تردد عمومی می شود. هر چیزی که رفت و آمد را غیرممکن کند، می تواند عذر موجه باشد.
6. بازداشت یا حبس متهم در مرجع دیگر: اگر به هر دلیلی در یک پرونده دیگر بازداشت یا زندانی باشید و نتوانید در دادگاه کیفری دو حاضر شوید، این یک عذر کاملاً موجه است. در این صورت، مرجع قضایی خودش از این موضوع مطلع می شود یا شما می توانید با اطلاع رسانی از زندان، این موضوع را اعلام کنید.

۲.۳. موارد دیگر با تشخیص بازپرس: انعطاف قانون

جالب است بدانید که قانون همیشه خشک و غیرقابل انعطاف نیست. علاوه بر لیستی که گفتم، ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری یک تبصره هم دارد که می گوید بازپرس (و البته قاضی) می تواند موارد دیگری را هم که عرفاً عذر موجه تلقی می شوند، بپذیرد. یعنی قانون گذار یک فضای انعطاف پذیری گذاشته تا در شرایط خاص و پیش بینی نشده، عدالت رعایت شود.

فرض کنید یک اتفاق ناگهانی و غیرقابل پیش بینی برایتان افتاده که در لیست بالا نیست، اما واقعاً مانع حضورتان شده است. در این صورت، می توانید موضوع را به بازپرس یا قاضی پرونده اطلاع دهید. مثلاً اینکه خودرویتان در راه خراب شده و هیچ وسیله ای برای رسیدن به دادگاه نبوده، یا یک اورژانس پزشکی ناگهانی برای یکی از دوستان نزدیکتان پیش آمده که شما تنها کسی بوده اید که می توانستید کمک کنید. اینجاست که نقش تشخیص بازپرس پررنگ می شود. البته یادتان باشد، باید بتوانید دلیل خود را با مدارک و شواهد محکمه پسند ثابت کنید. گاهی اوقات بازپرس می تواند مهلت حضورتان را تا سه روز هم تمدید کند، اگر ببیند تأخیر شما باعث اختلال جدی در روند پرونده نمی شود.

نحوه و زمان ارائه عذر موجه به دادگاه کیفری دو (راهنمای گام به گام)

خب، حالا که فهمیدید چه دلایلی برای عدم حضور در دادگاه کیفری دو موجه است، مهم تر از آن این است که بدانید چطور و کی باید این دلایل را به دادگاه اعلام کنید. بی خبری یا تأخیر در اطلاع رسانی، حتی اگر دلیل موجهی داشته باشید، می تواند برایتان دردسرساز شود و همان قدر که بی دلیل غیبت کرده اید، به ضررتان تمام شود. پس بیایید گام به گام مراحل این کار را با هم مرور کنیم.

۳.۱. اطلاع رسانی فوری

اولین و مهم ترین کاری که باید بکنید این است که به محض اینکه مطمئن شدید نمی توانید در جلسه دادگاه حاضر شوید، «فوراً» به شعبه رسیدگی کننده اطلاع دهید. معطل کردن و به روزهای آخر یا حتی بعد از تاریخ دادگاه موکول کردن، اشتباه بزرگی است. هرچه زودتر خبر دهید، دادگاه فرصت بیشتری برای تصمیم گیری دارد و این نشان می دهد که شما حسن نیت دارید و قصدتان طفره رفتن نیست. این اطلاع رسانی اولیه می تواند حتی از طریق یک تماس تلفنی ساده با دفتر شعبه باشد (البته همیشه به دنبال تأیید کتبی هم باشید). یادتان باشد، «وقت طلاست» مخصوصاً در مسائل حقوقی!

۳.۲. ارائه درخواست کتبی و مستدل

بعد از اطلاع رسانی اولیه، حتماً باید یک درخواست کتبی و رسمی به دادگاه ارائه کنید. در این درخواست باید مشخصات کامل خودتان (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، شماره پرونده و تاریخ جلسه دادرسی) را بنویسید. اصل قضیه این است که دلیل عدم حضورتان را واضح، مختصر و مفید شرح دهید. نیازی نیست داستان زندگی تان را بنویسید، فقط اصل ماجرا را بگویید. مثلاً اگر مریض هستید، بنویسید به دلیل بیماری شدید و با استناد به گواهی پزشکی پیوست، قادر به حضور در جلسه مورخ … نیستم. شفافیت و ایجاز در اینجا خیلی مهم است.

۳.۳. ارائه مدارک و مستندات معتبر

مدرک و مستندات، حکم «سند» را دارند. هر چیزی که برای اثبات دلیل موجهتان لازم است، باید همراه درخواست کتبی ارائه دهید. مثلاً:

• اگر بیمارید، گواهی پزشکی معتبر از پزشک معالج یا بیمارستان. حتماً تاریخ شروع بیماری و مدت نیاز به استراحت در آن قید شده باشد. مهر و امضای پزشک هم که جای خودش!
• اگر عزیزی فوت کرده، گواهی فوت یا جواز دفن.
• اگر احضاریه دیر به دستتان رسیده، کپی پاکت پستی که تاریخ روی آن واضح نباشد یا تأخیر را نشان دهد.
• اگر حادثه غیرمترقبه ای پیش آمده، گزارش های رسمی از نهادهای مربوطه (مانند هواشناسی، ستاد مدیریت بحران).
• اگر در بازداشت هستید، گواهی از زندان یا مرجع بازداشت کننده.

مدارکتان باید خوانا و واضح باشد. اگر مدرک خارجی دارید، حتماً ترجمه رسمی آن را هم ضمیمه کنید.

۳.۴. روش های مطمئن ارسال مدارک

حالا که مدارک آماده است، چطور باید به دست دادگاه برسانید؟ چند راه مطمئن وجود دارد:

1. ثبت در دبیرخانه دادگاه: بهترین و مطمئن ترین راه این است که خودتان (یا وکیلتان) به دبیرخانه شعبه دادگاه مراجعه کنید، درخواست و مدارک را تحویل دهید و حتماً «رسید» بگیرید. این رسید مدرک معتبری است که نشان می دهد شما کارتان را انجام داده اید.
2. پست سفارشی: اگر امکان مراجعه حضوری ندارید، می توانید از طریق پست سفارشی مدارک را ارسال کنید. حتماً رسید پستی را نگه دارید.
3. سامانه ثنا: اگر دسترسی به سامانه ثنا دارید، می توانید مدارک را به صورت الکترونیکی بارگذاری و ارسال کنید. این روش هم بسیار مطمئن و قابل پیگیری است.

۳.۵. پیگیری وضعیت درخواست

کار شما با ارسال مدارک تمام نمی شود. حتماً باید پیگیر باشید که درخواستتان به دست قاضی رسیده و بررسی شده است. می توانید با تماس تلفنی به دفتر شعبه یا مراجعه حضوری، از وضعیت مطلع شوید. این پیگیری نشان دهنده مسئولیت پذیری شماست و به قاضی این اطمینان را می دهد که قصد طفره رفتن ندارید. اگر لازم شد، آمادگی داشته باشید تا توضیحات بیشتری بدهید یا مدارک تکمیلی ارائه کنید.

پیامدهای عدم حضور متهم بدون عذر موجه در دادگاه کیفری دو

تا اینجا درباره اینکه عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو تحت چه شرایطی موجه است و چطور باید عذرمان را اعلام کنیم، صحبت کردیم. حالا بیایید ببینیم اگر به هر دلیلی، بدون هیچ عذر موجهی یا بدون اطلاع رسانی قبلی، در دادگاه حاضر نشویم، چه اتفاقاتی ممکن است برایمان بیفتد. این بخش قرار است حسابی چشم هایتان را باز کند تا خدای نکرده دچار این مشکلات نشوید.

نادیده گرفتن احضاریه دادگاه، مثل چشم بستن روی یک آتش کوچک است که می تواند به شعله ای بزرگ تبدیل شود و دامن گیر زندگی تان گردد.

۴.۱. صدور حکم جلب (ماده ۱۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری)

اولین و شاید ترسناک ترین پیامد، صدور حکم جلب است. ماده ۱۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری خیلی واضح می گوید که اگر متهم بدون عذر موجه در دادگاه حاضر نشود یا عذرش را به دادگاه اعلام نکند، قاضی یا بازپرس می تواند «دستور جلب» او را صادر کند. حکم جلب یعنی چه؟ یعنی مأموران انتظامی موظف می شوند شما را هرجا پیدا کردند، دستگیر کرده و به دادگاه یا دادسرا تحویل دهند. این اصلاً اتفاق خوشایندی نیست و می تواند حسابی برایتان دردسر درست کند، از جمله بازداشت موقت، خدشه دار شدن آبرویتان و تأخیر در روند پرونده.

یک نکته مهم: اگر احضاریه به صورت قانونی به دستتان رسیده باشد و دادگاه مطمئن باشد که شما از تاریخ جلسه خبر داشته اید، دیگر بهانه نمی دانستم قبول نیست. اما در بعضی موارد، اگر دادگاه احتمال دهد که شما واقعاً از ابلاغیه مطلع نشده اید، شاید یک بار دیگر هم احضاریه بفرستد قبل از صدور حکم جلب. اما روی این «شاید» حساب باز نکنید!

۴.۲. رسیدگی و صدور رأی غیابی

یکی دیگر از عواقب جدی عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو بدون عذر موجه، این است که دادگاه می تواند «رأی غیابی» صادر کند. رأی غیابی یعنی حکمی که بدون حضور متهم صادر می شود. این رأی، از نظر قانونی کاملاً معتبر و لازم الاجرا است، اما یک تفاوت اساسی با رأی حضوری دارد: شما فرصت دفاع از خود را از دست داده اید. قاضی بر اساس مدارک موجود، اظهارات شاکی و تحقیقات انجام شده، تصمیم گیری می کند و شما آنجا نیستید که حرف هایتان را بزنید یا ابهامات را رفع کنید.

اینجاست که حقوق دفاعی شما حسابی به خطر می افتد. رأی غیابی می تواند شامل محکومیت، جریمه، حبس یا هر مجازات دیگری باشد و شما تنها بعد از صدور حکم از آن مطلع می شوید. البته بعداً می توانید به رأی غیابی اعتراض کنید (واخواهی)، اما این کار هم پیچیدگی ها و مراحل خودش را دارد و به مراتب دشوارتر از دفاع در همان جلسه اول است.

۴.۳. محرومیت از حق دفاع حضوری و فرصت ارائه توضیحات

فکرش را بکنید، یک پرونده مهم دارید و حرف هایی برای گفتن. مدارکی دارید که می تواند بی گناهی تان را ثابت کند. اما در دادگاه حاضر نمی شوید! نتیجه؟ شما از مهم ترین حق خودتان یعنی «حق دفاع حضوری» محروم می شوید. قاضی نمی تواند سوالاتش را از شما بپرسد، شما نمی توانید به اتهامات پاسخ دهید، و هیچ فرصتی برای ارائه توضیحات تکمیلی یا مواجهه با شهود و شاکی نخواهید داشت.

این محرومیت می تواند تأثیرات خیلی بدی روی روند پرونده بگذارد و حتی باعث شود حکمی علیه شما صادر شود که با حضورتان شاید اصلاً صادر نمی شد یا خیلی سبک تر بود. پس، حتی اگر حس می کنید حرفی برای گفتن ندارید، حضور در دادگاه می تواند کمک کند تا حداقل برداشت قاضی از شما یک برداشت منفی نباشد.

۴.۴. طولانی شدن روند دادرسی و افزایش هزینه ها (احتمالی)

وقتی در دادگاه حاضر نمی شوید، پروسه رسیدگی به پرونده می تواند خیلی طولانی تر شود. دادگاه مجبور می شود حکم جلب صادر کند، دوباره احضاریه بفرستد، شاید لازم شود رأی غیابی صادر کند که بعداً شما به آن اعتراض کنید و پرونده وارد مرحله واخواهی شود. همه اینها یعنی زمان بیشتر، انرژی بیشتر و شاید حتی هزینه های حقوقی بیشتر برای شما. گاهی یک غیبت ساده می تواند یک پرونده را که می توانست در چند جلسه تمام شود، ماه ها و حتی سال ها طولانی تر کند.

نقش وکیل دادگستری در مدیریت عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو

حالا که فهمیدیم عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو بدون عذر موجه چه دردسرهایی دارد، شاید این سوال پیش بیاید که اگر واقعاً نتوانستیم یا نخواستیم در دادگاه حاضر شویم، چه کنیم؟ اینجا است که پای یک وکیل کاربلد به میان می آید. یک وکیل خوب می تواند مثل یک ناجی عمل کند و از حقوق شما در غیابتان دفاع کند.

۵.۱. وکیل و عدم حضور متهم: اختیاری یا الزامی؟

در دادگاه کیفری دو، حضور وکیل در اغلب موارد اختیاری است، یعنی شما می توانید وکیل بگیرید یا نگیرید. اما در بعضی جرایم سنگین تر (که البته معمولاً در صلاحیت کیفری یک است)، داشتن وکیل الزامی می شود. ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری می گوید در جرایمی که مجازات آن ها سلب حیات (اعدام) یا حبس ابد نباشد، متهم می تواند خودش یا وکیلش را برای دفاع به دادگاه بفرستد. یعنی در خیلی از پرونده های کیفری دو، وکیل می تواند به جای شما حاضر شود.

این یعنی اگر به هر دلیلی نتوانستید در دادگاه حاضر شوید، یک وکیل می تواند به نمایندگی از شما در جلسه شرکت کند و دفاعیات لازم را انجام دهد. اما یک «اما» بزرگ وجود دارد: این امر هم مشروط به تشخیص قاضی است. اگر قاضی تشخیص دهد حضور شخص متهم برای روشن شدن ابهامات پرونده ضروری است، آن وقت دیگر حتی با داشتن وکیل هم باید خودتان حاضر شوید.

۵.۲. اهمیت حضور وکیل در غیاب متهم

حتی اگر قاضی حضور شما را لازم نداند و شما بتوانید لایحه دفاعیه بفرستید، داشتن وکیل باز هم یک مزیت بزرگ است. یک وکیل متخصص می تواند در غیاب شما کارهای زیادی انجام دهد:

• ارائه دفاعیات حقوقی: وکیل به جای شما در دادگاه حاضر می شود، دفاعیات حقوقی شما را به طور شفاهی یا کتبی ارائه می دهد و به سوالات قاضی پاسخ می دهد. او با زبان قانون آشناست و می تواند بهترین دفاع را از شما انجام دهد.
• تحویل مدارک و مستندات: اگر شما مدارک جدیدی برای ارائه دارید یا مدارک قبلی تان نیاز به توضیح دارد، وکیل می تواند این کار را به نحو احسن انجام دهد.
• پیگیری وضعیت پرونده و اطلاع رسانی به متهم: وکیل به طور مداوم پرونده را پیگیری می کند، از روند رسیدگی مطلع می شود و شما را در جریان آخرین تحولات قرار می دهد. این کار باعث می شود اضطراب شما کمتر شود و هیچ وقت از پرونده بی خبر نباشید.
• ارائه عذر موجه: اگر دلیل موجهی برای عدم حضور دارید، وکیل می تواند به نحو قانونی و اصولی، این عذر را به دادگاه اعلام کند و مدارک لازم را ارائه دهد تا غیبت شما پذیرفته شود.

۵.۳. انتخاب وکیل متخصص

انتخاب یک وکیل متخصص، خصوصاً در زمینه کیفری، اهمیت زیادی دارد. وکیلی که تجربه زیادی در پرونده های کیفری دو دارد، قوانین و رویه های قضایی را خوب می شناسد و می تواند در موقعیت هایی که شما قادر به حضور نیستید، بهترین تصمیم ها را برایتان بگیرد. او می داند چطور یک لایحه دفاعیه قوی بنویسد، چطور با قاضی صحبت کند و چطور از حقوق شما به بهترین شکل ممکن دفاع کند.

پس، اگر احضاریه ای دریافت کرده اید و نگران عدم حضور در دادگاه کیفری دو هستید، اولین کاری که باید بکنید، مشورت با یک وکیل متخصص کیفری است. او می تواند وضعیت شما را ارزیابی کند، بهترین راهکار را پیشنهاد دهد و در صورت لزوم، مسئولیت دفاع از شما را بر عهده بگیرد.

نتیجه گیری

همانطور که با هم بررسی کردیم، موضوع عدم حضور متهم در دادگاه کیفری دو، ابعاد مختلفی دارد و نباید آن را سرسری گرفت. اگرچه در دادگاه کیفری دو برای جرایم سبک تر، قانون گذار تا حدودی انعطاف پذیری نشان داده و در برخی موارد اجازه می دهد به جای حضور فیزیکی، لایحه دفاعیه ارسال کنید، اما این به معنی بی اهمیت بودن موضوع نیست.

حضور در دادگاه، یا حداقل اطلاع رسانی و ارائه عذر موجه، یک حق و وظیفه قانونی است که می تواند سرنوشت پرونده شما را کاملاً عوض کند. دیدیم که اگر بدون دلیل موجه در دادگاه حاضر نشوید، ممکن است با حکم جلب، صدور رأی غیابی و محرومیت از حق دفاع مواجه شوید که هر کدام پیامدهای جدی برایتان خواهد داشت.

پس، همیشه حواستان به احضاریه ها و زمانبندی دادگاه باشد. اگر به هر دلیلی نمی توانید حاضر شوید، حتماً دلایل موجه خود را به موقع و با ارائه مدارک مستند به دادگاه اعلام کنید. اما بهترین کار این است که از همان ابتدا با یک وکیل متخصص و باتجربه مشورت کنید. یک وکیل خوب می تواند به شما کمک کند تا در تمام مراحل دادرسی، از حقوق خود به بهترین شکل ممکن دفاع کنید، حتی اگر خودتان نتوانید در دادگاه حضور داشته باشید.

با آگاهی از قوانین و کمک گرفتن از متخصصین حقوقی، می توانید از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری کرده و با آرامش خاطر بیشتری این مسیر را طی کنید. پس، اگر درگیر چنین پرونده ای هستید، وقت را از دست ندهید و برای مشاوره حقوقی با یک وکیل خبره تماس بگیرید.